“1 Mayıs İşçi Bayramı” ne demektir?
22 Nisan 2009 tarihinde TBMM’de kabul edilen bir kanun ile 1 Mayıs ülkemizde de resmi tatil olarak ilan edilmiştir.
Her daim gözlerimizin önünde duran bazı olaylar ve kavramlar vardır. Hepimiz bu olayların ve kavramların farkındayızdır. Hepimiz bu olayları ve kavramları çok iyi bildiğimizi zannetmekte fakat anlat dediklerinde ise birazcık bocalamaktayızdır. İşte “1Mayıs” ve “İşçi Bayramı” kavramları da bunlardandır. Böyle olmasında uzun yıllar sakıncalı kavramlar arasında yer almasının etkisinin olduğunu söylesek yanılmış olmayız herhalde.
Bu gün kime sorsanız “Bir günlük çalışma süresi ne kadardır?” diye, alacağınız karşılık her zaman “Sekiz saat” olacaktır. İşte 1 Mayıs İşçi Bayramı da bu soru ve cevabında aldığımız hak için ortaya çıkmış ve kazanılmış bir haktır. İlk kez 1856 yılında Avustralya’nın Melbourne kentinde işçiler “Günde sekiz saat çalışma süresi için” Melbourne Üniversitesi’nden Parlemento Evi’ne kadar bir yürüyüş tertip etmişlerdir. Avustralyalı işçiler 21 Nisan’da gerçekleştirdikleri bu bir günlük eylem kararlarının tüm dünyada karşılık bulacağını hesap etmemişlerdi belki de.
Amerikalı işçiler de 1886 yılında “Günde 12 saat ve haftada 6 gün olan çalışma süresini” günde 8 saate indirmek için harekete geçtiler. 1 Mayıs 1886’da Şikago’da gerçekleştirilen eyleme siyah-beyaz yarım milyondan fazla işçi iş bırakarak destek verdi. Bu gösteriler Amerika’nın bir çok büyük kentinde de aynı gün, aynı şekilde gerçekleştirildi. Amerika’daki olaylar 1 Mayıs günü son bulmadı. Takip eden günlerde de gösteriler devam etti. 4 Mayıs tarihinde işçiler Haymarket Alanı’nda miting düzenledi. Fakat tam miting bitip dağılmak üzere iken kürsünün önünde bir bomba patladı. Patlama sonucu 7 polis öldü, 69’u ise yaralandı. Bu olay üzerine bir çok işçi tutuklandı. Tutuklanan işçilerden sekizi yargılanmak üzere seçildi. İdama mahkum edilen işçilerden en genci, infazdan bir gün önce intihar etti, diğerleri infaz edildi.
Bu olaylardan sonra başta Amerika olmak üzere dünyanın bir çok yerinde eylemlere izin verilmedi, engellendi. Fakat bir kere macun tüpten çıkmıştı ve geri konması mümkün değildi. 14 Temmuz-21 Temmuz 1889’da Fransa’da toplanan İkinci Enternasyonal’de Fransız işçi temsilcisinin önerisi ile 1 Mayıs gününün tüm dünyada “Birlik, mücadele ve dayanışma günü” olarak kutlanmasına karar verildi. 1890 yılından itibaren gösteriler dünyanın çeşitli ülkelerinde kutlanmaya başladı. Zamanla da tüm dünya ülkeleri 1 Mayıs gününü resmen “İşçi Bayramı” olarak kutlamaya başladı.
Ülkemizde de 1 Mayıs kutlamaları uzun yıllar tartışmalı, gergin olayların yaşanmasına neden olmuştur. Bu olayların en acısı 1 Mayıs 1977 tarihinde yaşanmıştır. Ülkemizin çeşitli yerlerinden gelen 500 bin kişilik katılımcı grubu 1 Mayıs İşçi Bayramı’nı İstanbul Taksim Meydanı’nda kutlamak üzere bir araya gelmiştir. Katılımcıların gruplar halinde meydana girmesi uzun süre devam etmiştir. Gazete sayfalarından öğrendiğimize göre, konuşmaların bitimine yakın hâlâ meydana giriş yapan gruplar vardır. İşte konuşmaların sona ermeye başladığı 19:00 saatleri civarında etraftan silah sesleri duyulmaya başlar. Sular İdaresi ve meydandaki otelin çatısından açıldığı anlaşılan silah ateşleri meydanda bir panik oluşturur. İnsanlar panik içerisinde kaçışmaya başlar. Güvenlik güçleri de panzerlerle olaya müdahale etmeye çalışır, fakat nafile. Olayın bilançosu 28 kişi ezilme ya da boğulma nedeniyle, 5 kişi vurulma ve 1 kişi de panzer altında kalarak hayatını kaybetme ve 130 kişi de yaralı olarak kurtulma şeklinde gerçekleşmiştir.
Olay sonucu bir çok kişi gözaltına alınmıştır. Fakat maalesef olay bir türlü aydınlatılamamıştır.
Bir daha yaşanmasını kimsenin istemediği bu kötü olaylar, halkın 1 Mayıs ve İşçi Bayramı olaylarına mesafeli durmasına neden olmuştur. Bu gün dünyanın bir çok ülkesinde resmi tatil olan 1 Mayıs, tüm bu olaylardan sonra 2008 Nisan ayında ülkemizde de “Emek ve Dayanışma Günü” olarak kutlanmaya karar verilmiştir. 22 Nisan 2009 tarihinde TBMM’de kabul edilen bir kanun ile 1 Mayıs ülkemizde de resmi tatil olarak ilan edilmiştir.
İşte hepimizin bildiği 1 Mayıs ve İşçi Bayramı kavramlarının hikayesi özetle bu şekilde. Son söz olarak ne diyelim? 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü, tüm ülkemizde ve dünyada adına yaraşır şekilde birlik ve beraberlik içerisinde kutlansın. Şimdiden hepimize kutlu olsun. (28.04.2014)