Nasıl yüksek kıdem tazminatı alırsınız?

Bir önceki yazımızda, okurlarımızdan en çok soru gelen konulardan biri olan kıdem tazminatını ele almış ve kıdem tazminatının hangi çalışanlara ve hangi koşullarla verileceğini irdelemiştik.

Kıdem tazminatı ayrıntılı ve sıkça yargıya konu olan bir husus olduğu için yazımızda da konuya devam ediyoruz. Bu yazımızda kıdem tazminatının ne kadar olduğu, kime ödeneceği, işverenin sorumluluğu gibi hususları okurlarımızın ayrıntılı olarak ele alacağız.

Kıdem Tazminatı Ne Kadardır?

Kıdem tazminatı hususunda temel sorulardan birini tazminatın hangi tutar üzerinden ödeneceği oluşturmaktadır.

Kıdem tazminatı işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır.

30 günlük ücret çalışanın işten ayrılmadan önceki son ücreti üzerinden hesaplanacaktır. Burada son ücret kıdem tazminatı tavanı dikkate alınarak hesaplanacaktır. İşçinin son ücreti ne kadar yüksekse kıdem tazminatı o kadar yüksek olacaktır.

Son ücret asıl ücret ve ücret eklerinden oluşur. Son ücret işçinin aldığı net ücret değil brüt ücrettir.

Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret son ücret olarak kabul edilecek ve kıdem tazminatına konu olacaktır.

Son Bir Yılda Zam Yapılmış İse Ne Olur?

Son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, tazminata esas ücret,işçinin işten ayrılma tarihi ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

1475 sayılı Kanun uyarınca hesaplanacak ve kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında işçiye ödenen “maaş” dediğimiz ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de gözönünde tutulacaktır. Başka bir deyişle kıdem tazminatının yalnızca çıplak ücret üzerinden hesaplanması doğru değildir, tüm diğer eklentiler ve menfaater de göz önüne alınmalıdır.

Kıdem Tazminatı Davalarında En Yüksek Faiz İşler

Kıdem tazminatının zamanında ödenmemesi sebebiyle açılacak davanın sonunda hakim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder.

İşçinin mevzuattan doğan diğer hakları saklıdır.

Kıdem Tazminatının Alt ve Üst Sınırı

Şunu belirtmek gerekir ki 1475 sayılı İş Kanunumuzun getirdiği kıdem tazminatı alt sınırı ifade etmektedir. Kanunda belirtilen kıdem tazminatı ile ilgili 30 günlük süre hizmet akidleri veya toplu iş sözleşmeleri ile işçi lehine değiştirilebilir.

Ancak, toplu sözleşmelerle ve hizmet akitleriyle belirlenen kıdem tazminatlarının yıllık miktarı, Devlet Memurları Kanununa tabi en yüksek Devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek azami emeklilik ikramiyesini geçemez.

Kıdem Tazminatı Kime Ödenir?

Kıdem tazminatı işçinin kendisine ödenecek bir haktır, alacaklısı bizzati çalışandır. Kıdem tazminatından yasal kesinti olarak damga vergisi kesildikten sonra tutarın işçinin kendisine ödenmesi gerekmektedir.

İşçinin ölümü halinde yukarıdaki hükümlere göre doğan tazminat tutarı, kanuni mirasçılarına ödenecektir.

Kıdem tazminatından doğan sorumluluğu işveren şahıslara veya sigorta şirketlerine sigorta ettiremez.

İşçinin Kıdeminin Hesaplanması

İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler gözönüne alınarak hesaplanır.

İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır.

12/7/1975 tarihinden, itibaren işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. Ancak, işyerini devreden işverenlerin bu sorumlulukları işçiyi çalıştırdıkları sürelerle ve devir esnasındaki işçinin aldığı ücret seviyesiyle sınırlıdır. 12/7/1975 tarihinden evvel işyeri devrolmuş veya herhangi bir suretle el değiştirmişse devir mukavelesinde aksine bir hüküm yoksa işlemiş kıdem tazminatlarından yeni işveren sorumludur.

Kamu Kuruluşlarında Geçen Hizmetlerin Durumu

T.C. Emekli Sandığı Kanunu ve Sosyal Sigortalar Kanununa veya yalnız Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olarak sadece aynı ya da değişik kamu kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin birleştirilmesi suretiyle Sosyal Sigortalar Kanununa göre yaşlılık veya malullük aylığına ya da toptan ödemeye hak kazanan işçiye, bu kamu kuruluşlarında geçirdiği hizmet sürelerinin toplamı üzerinden son kamu kuruluşu işverenince kıdem tazminatı ödenir.

Ancak, bu tazminatın T.C. Emekli Sandığına tabi olarak geçen hizmet süresine ait kısmı için ödenecek miktar, yaşlılık veya malullük aylığının başlangıç tarihinde T.C. Emekli Sandığı Kanununun yürürlükteki hükümlerine göre emeklilik ikramiyesi için öngörülen miktardan fazla olamaz.

Ayrıca kamu kuruluşlarında işçinin hizmet akdinin evvelce kıdem tazminatı ödenmesini gerektirmeyecek şekilde sona ermesi suretiyle geçen hizmet süreleri kıdem tazminatının hesabında dikkate alınmaz.

Kıdem Tazminatı Sistemi İşlemiyor

Buraya kadar verdiğimiz bilgiler işçilerin kıdem tazminatı haklarını ifade etmektedir. Öte yandan gerçek hayata baktığımızda birçok işçinin kıdem tazminatını alamadığı görülmektedir.

Kıdem tazminatının ödenme oranlarının %10’lar seviyesinde olması sistemin ülkemizde ne yazık ki sağlıklı işlemediğinin bir göstergesidir.

Kıdem tazminatı ile ilgili davaların yoğun olarak yargıyı meşgul etmesi de bu durumun bir sonucudur.

Bu noktada çalışanlarımızın olduğu kadar işverenlerimizin de kıdem tazminatının yasal bir hak olduğu konusunda biliçlenmeleri önem arzetmektedir.

---

Kıssadan Hisse

“Bana arkadaşını söyle, sana kim olduğunu söyleyeyim.”

— Cervantes

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: