Memurların erkek çocuklarının farklı GSS hakkı gözardı edilmemeli
Sosyal Güvenlik Uzmanımı Şevket Tezel önemli konular değinmeye devam ediyor.
Yine yaz dönemindeyiz. Okullar tatil edildi ve kimi erkek çocuklar
için GSS problemi başladı. Liseyi bu yıl bitiren ve önümüzdeki güz
döneminde bir üniversiteye kayıt yaptıran erkek çocuklar için
problem gene bulunmuyor. Bu yıl liseyi bitirip üniversiteye kayıt
yaptıramayacak olan veya bu yıl üniversiteyi de bitirmiş ve 25
yaşından da küçük olan erkek çocuklar için de durum farklı tezahür
edecek. Bu noktada memurların erkek çocukları SSK'lı veya
Bağ-Kurluların erkek çocuklarından veyahut 2010-2015 yılları
arasında memuriyetten emekli olanların erkek çocuklarından
daha avantajlılar. Neden mi? Açıklayalım.
Genel Sağlık Sigortası 2008'de yürürlüğe girmiş fakat memur ve 399
sayılı KHK'ye tabi sözleşmeli personel de Kamu Personelinin Genel
Sağlık Sigortası Kapsamına Alınması Hakkında Tebliğ” gereği
15.01.2010'dan itibaren Genel Sağlık Sigortası kapsamına
alınmıştı.
657 sayılı Kanunla tanınan tedavi yardımı hakkı ile 5510 sayılı
Kanun kapsamındaki genel sağlık sigortasından yararlanma koşulları
ise farklı bulunuyordu.
İşte bu farklılığın memurlar GSS kapsamına yasa gereği alınır
alınmaz değil, 657 sayılı Kanun kapsamındaki tedavi yardımı alma
şartlarını kendi tercihleri sonucu kaybettikten sonra alınmları
hakkı getirildi.
Memurlar ve 399 sayılı KHK'ye tabi çalışan sözleşmeli personelin
sağlık yardımı hakkı aile yardımı ödeneğine müstehaklığa
endekslenmişti. Aile yardımı ödeneği ise herhangi bir şekilde
(Kendi çalışmalarından dolayı SSK veya Bağ-Kur'dan) sağlık
yardımından faydalanmayan eş için boşanma veya ölüm haline kadar
sürdürülüyordu. Çocuk için ödenen yardım ödeneği de çocuğun
evlenmesi, erkek çocuklar için 25 yaşın doldurulması, öğrenim
yapmaktayken tatil döneminde çalışanlar hariç kendileri hesabına
ticarete başlama yahut gerçek veya tüzel kişiler yanında çalışmaya
başlama, burs alma veya Devletçe okutulmaya başlama haline kadar
sürdürülüyordu.
Mevzuat Paralel Değil
Yaş olarak öğrenime devam etmiyor olsa bile erkek çocuklar 25
yaşını dolduruncaya kadar memur veya 399 sayılı KHK'ye tabi eş veya
ebeveyninden dolayı tedavi yardımı hakkı sağlarken SSK veya Bağ-Kur
mevzuatına hatta tüm bunları bir çatı altında toplayan 5510 sayılı
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası mevzuatına göre erkek
çocuklar ancak yükseköğrenime devam ediyor olması şartıyla
sigortalı veya emekli ebeveyninden dolayı sağlık yardımı hakkına
sahip olabiliyordu.
Yine memur veya 399 sayılı KHK'ye tabi sözleşmeli personelin
bakmakla yükümlü olduğu bekâr ve menfaat karşılığı çalışmayan kız
çocukları kaç yaşında olurlarsa olsunlar ebeveynlerinden dolayı
tedavi haklarını korurken 5510 sayılı SSGSS Kanununa göre kız
çocukları da erkek çocuklar gibi ancak 25 yaşına kadar sağlık
yardımı hakkına sahip olabiliyorlardı.
Keza Memur veya 399 sayılı KHK'ye tabi eş veya ebeveyni üzerinden
tedavi yardımı hakkı bulunan erkek çocuğun çalışmaya başladığı
durumda sağlık ve tedavi yardımı sürecinde uyumsuzluk yaşanıyordu.
Zira memuriyet kapsamına girildiğinde kendisi veya bakmakla yükümlü
aile bireyleri aynı gün sağlık yardımı hakkına da kavuşmuş oluyor,
memuriyet kapsamından çıkıldığı gün de sağlık yardımı hakkı aynı
gün yitirilmiş olunuyordu. Oysa SSK veya Bağ-Kur'lu olma halinde 90
günlük staj süresinden önce sağlık yardımından
faydalanılamadığından kişi çalışmaya başladığı gerekçesiyle memur
eş veya ebeveyninden dolayı tedavi yardımı hakkını yitirirken 90
gün boyunca tedavi yardımı şemsiyesinden mahrum kalıyordu. Bu
durumun tersi de vakiydi. Zira aynı kişi en az 90 gün çalıştıktan
sonra işten ayrıldığında yeniden hem SSK veya Bağ-Kur'dan hem de
artık çalışmadığı için memur ebeveyninden dolayı tedavi yardımı
hakkına tekrar müstehak hale geliyordu. Bu duruma yol açan etken
memur mevzuatının sosyal güvenlik anlayışına paralel
olmayışıydı.
Yasal Dayanak
Durum bu merkezdeyken memur ve 399 sayılı KHK'ye tabi sözleşmeli
personelin de Genel Sağlık Sigortası kapsamına 15 Ocak 2010
tarihinden itibaren fiilen alınması durumunda çakışan bu hakların
da korunacağı ilkesi 5510 sayılı Kanunun geçici 12 nci maddesinde
yer alıyor.
Anılan yasadaki “İlgili kanunları gereği tedavi yardımları
karşılanan kişiler, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte herhangi
bir işleme gerek kalmaksızın, bu Kanun açısından genel sağlık
sigortalısı veya genel sağlık sigortalısının bakmakla yükümlü
olduğu kişi sayılır. Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte ilgili
kanunları gereği bakmakla yükümlü olunan kız çocukları bu Kanun
gereğince de bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır. Ancak
durumlarında değişiklik olduğunda sağlık hizmetlerinden yararlanma
koşulları bu Kanun hükümlerine göre yeniden belirlenir. (Ek cümle:
13/2/2011-6111/49 md.) Kız çocuklarının durum değişikliklerinin
ortadan kalkması halinde, bu kişiler tekrar ilgili kanunlarına göre
bakmakla yükümlü olunan kişi sayılır”
ifadesi durumlarında değişiklik oluncaya kadar memurların erkek
çocuklarının, her hal u kârda kız çocuklarının 657 sayılı Kanundan
gelen daha avantajlı tedavi yardımı haklarını korumuş oluyor.
Yani 25 yaşını doldurmamış ve öğrenim hayatı devam etmeyen erkek
çocuklarıyla kaç yaşında olursa olsun bekâr ve menfaat karşılığı
çalışmayan kız çocukları bu durumlarında değişiklik oluncaya kadar
657 sayılı Kanuna dayanan haklarını korumaya devam edecekler. Ancak
her iki mevzuata göre de ebeveyni üzerinden tedavi yardımı hakkını
kaybetmeye neden olan evlilik veya sigortalı olarak çalışmaya
başlama durumlarında boşanma veya işten çıkma vuku bulursa Genel
Sağlık Sigortasına yeniden sahip olmaları ilkesi erkekler için yeni
mevzuata göre ele alınması gerekiyor. Yani işten çıkan ve öğrenime
devam etmeyen 18 yaş üzerindeki erkek çocuk 25 yaşını doldurmamış
olsa bile yeniden ebeveyni üzerinden tedavi yardımından
yararlanamıyor, GSS kapsamına gireceğinden gelir testi yaptırması
gerekiyor.
Fakat 6111 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu kız çocukları
bu durumda değişiklik faktöründen olumsuz etkilenmiyorlar. Öğrenime
devam etmeyen 18 yaşından büyük kız çocuğu, ortaöğrenime devam etse
bile 20 yaşından büyük kız çocuğu yüksek öğrenime devam etse bile
25 yaşından büyük kız çocuğu da bekâr ve çalışmıyor duruma tekrar
gelse bile yeniden tedavi yardımı alma hakkına sahip
olabiliyor.
1 18.12.2009 tarih ve 27436 sayılı RG'de yayımlanmıştır.