İşyeri devir ve değişikliklerinde işçinin kıdem tazminatı ne olur?

İşyeri devri veya el değiştirmesi gibi hallerde işverenin değişmesi sonucu işçilerin kıdem tazminatının sekteye uğramaması için gerekli yasal önlemler alınmış olmakla birlikte işçinin haklarını bilmesinde fayda bulunuyor. 

Kıdem tazminatı işçiler için çok önemli bir hak. Emekliliğinde veya işten çıkarıldığında ele geçecek toplu ödeme anlamı taşıyan kıdem tazminatı iş akdinin fesih şekline bağlı bulunuyor. Yani kıdem tazminatının doğması için işçi-işveren arasındaki iş ilişkisinin sona ermesi şart.

Bununla beraber fesih gerçekleşmese bile işyerinin devri, satılması, nakli, emekli olduktan sonra tazminatını almaksızın aynı işveren yanında çalışmaya devam etme gibi durumlarda işçinin kıdem tazminatı hakkının nasıl etkileneceği de merak edilen hususlardan. Bugün de yazımızı bu gibi soruların cevapların ayırdık.

İŞYERİNİN DEVRİ HALİNDE KIDEM TAZMİNATI NASIL VE KİM TARAFINDAN VERİLİR?

Kıdem tazminatı karşısında, işyerinin devri yapılsa bile eski işveren ve yeni işveren birlikte sorumludurlar. İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır.

12.07.1975 tarihinden itibaren işyerinin devri veya herhangi bir suretle el değiştirmesi halinde işlemiş kıdem tazminatlarından her iki işveren sorumludur. 1475 sayılı İş Kanununun 14. maddesinin 2. fıkrasına göre, işyerini devreden işverenin kıdem tazminatından sorumluluğu bütün süre ve son ücret üzerinden devralan işveren ile beraber müteselsilen sorumluluk şeklinde değil, devir tarihindeki çalıştırılan süre ve devir esnasındaki işçinin ücret seviyesi ile sınırlı bir sorumluluktur. 12.07.1975 Tarihinden evvel işyeri devrolunmuş veya herhangi bir suretle el değiştirmişse devir mukavelesinde aksine bir hüküm yoksa işlemiş kıdem tazminatlarından zaten yeni işveren sorumludur.

İŞYERİNİN EL DEĞİŞTİRMESİ HALİNDE SIRF BU NEDENLE İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI DOĞAR MI?

İşyeri eğer gerçek kişiye ait bir işyeri ise, işyerini satın alan kişinin, işyerinde eskiden beri çalışan işçinin kıdem tazminatını ödeme imkanı olmayabileceği görüşü ile, bu işyerinde çalışan işçi, işyerinin el değiştirmesi halinde, bu hususun kendisine bildirilmesi veya tebliği tarihinden itibaren 6 işgünü içinde talep etmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Ancak el değiştiren işyeri; anonim şirket veya limitet şirket ise diğer bir tabirle sermaye şirketi ise, işçi işyerinin el değiştirmesi halinde kıdem tazminatına hakkı kazanamaz. 

AYNI İŞVERENİN DEĞİŞİK İŞYERLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİNİN KIDEMİ NASIL HESAPLANIR?

Aynı işverene bağlı olarak birden fazla işyerinde çalışan işçinin hizmetleri birleştirilir. İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır

KIDEM TAZMİNATI ÖDENMEKSİZİN EMEKLİ OLUP AYNI İŞYERİNDE ÇALIŞMASINI SÜRDÜRÜRKEN TÜM HAKLARI BAŞKA BİR ŞİRKETE DEVREDİLMİŞ OLAN İŞÇİYE EMEKLİ OLDUĞU İŞYERİNDEKİ TOPLAM ÇALIŞMA SÜRESİ İÇİN KIDEM TAZMİNATINI KİM ÖDEYECEK?

Kıdem tazminatı ödenmeksizin emekli olup, aynı işyerinde çalışmasını sürdürürken tüm hakları ile başka bir şirkete devredilmiş olan işçiye emekli olduğu işyerindeki toplam çalışma süresi için kıdem tazminatını her iki şirketteki tüm çalışma dönemi dikkate alınarak ödenir. Ancak ihbar tazminatı hesabında emeklilik olgusu ile davacının önceki dönemi tasfiye edilmiş olduğundan işçinin emeklilikten önceki döneminin dikkate alınması mümkün değildir.

 AYNI İŞYERİNDE EMEKLİLİĞİNİ MÜTEAKİBEN İKİNCİ KEZ ÇALIŞAN İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

Aynı işyerinden ikinci kez alınacak kıdem tazminatının hesabında, ancak emekli olduktan sonraki çalışma süresi için kıdem tazminatı istenebileceğinden emeklilikten önceki kıdem tazminatı ödenmiş çalışma süresi, kıdem tazminatı hesabına katılarak yeniden hesap yapılamaz. Emeklilik nedeniyle hizmet akdinin işçi tarafından sonlandırılmasından sonra tekrar aynı işyerinde çalışmaya devam edilmesi halinde sonraki çalışmanın ayrı bir hizmet akdi olarak değerlendirilmesi gerekir. Çünkü işçinin emeklilik nedeniyle işyerinden ayrıldığını beyan ederek bağlı bulunduğu sosyal güvenlik kurumuna müracaatı halinde, bu tarih itibarıyla kıdem tazminatına hak kazanılırken aynı yerde çalışmaya devam edilmesi halinde sonraki hizmet, doğal olarak ayrı bir hizmet akdi kabul edilir.

İLK AYRILIŞI SIRASINDA KIDEM TAZMİNATINI ALMADIĞI FİRMADA DAHA SONRA TEKRAR ÇALIŞMAYA BAŞLAYAN İŞÇİNİN BU ÇALIŞMASI SONUCUNDA EMEKLİLİĞE HAK KAZANMASI HALİNDE KIDEM TAZMİNATI HESABINDA İLK ÇALIŞMIŞ OLDUĞU DÖNEM HESABA KATILACAK MI?

Geçmişte çalışılan sürelerle ilgili kıdem tazminatı alınmamış ise, çalışılan süreler birleştirilir ve kıdem tazminatının hesaplamasında esas alınır.  Çünkü 4857 sayılı Yasanın yürürlükten kaldırmadığı tek maddesi olan 1475 sayılı İş Kanunu`nun kıdem tazminatına ilişkin 4.maddesi 4. bendinde ‘İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır’ denmektedir.

Mesela, istifa suretiyle kıdem tazminatı almadan ayrılan işçi daha sonra tekrar aynı işyerine dönerse kıdem tazminatı almadan ayrıldığı ilk çalışması da kıdem tazminatı hesabında dikkate alınır.

AYNI İŞYERİNDE GİRDİ-ÇIKTI YAPILMAK SURETİYLE KIDEM TAZMİNATI ALAN İŞÇİNİN SON KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR?

İşçiye aynı kıdem süresi için bir defa kıdem tazminatı ödeneceği açıktır. Yargıtayca da suiniyetli davranış olarak kabul edilen, işçiyi girdi çıktı yaparak kıdem tazminatından mahrum etmek şeklinde bir uygulama gelişmişse bu durum çerçevesinde işçinin işyerinde çalışmış olduğu toplam süre üzerinden kıdem tazminatı hesaplanır. Aradaki boşluklar düşülerek hesaplanacak toplam süre üzerinden belirlenecek kıdem tazminatından işçinin arada aldığı kıdem tazminatı avans olarak değerlendirilip kanuni faiz işletilerek toplam kıdem tazminatı hakkından mahsup edilir.

İŞYERİNİN NAKLİ DURUMUNDA İŞÇİ YENİ İŞYERİNE GİTMEK İSTEMEZSE KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANIR MI?

İşverenin 4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesinde düzenlenmiş olan çalışma şartlarında yapmayı düşündüğü değişiklikleri işçiye yazılı olarak bildirmek zorunda olup işçinin 6 gün içinde bu değişiklikleri kabul etmiş olması gerekmektedir. Olumlu cevap vermemesi durumunda, işveren, değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını yazılı olarak belirtmek ve bildirim sürelerine uymak şartıyla sözleşmeyi feshedebilir

KIDEM TAZMİNATI HESABINDA İŞE BAŞLAMA TARİHİYLE HİZMET AKDİNİN İMZALANMASI TARİHİ FARKLI İSE VEYA AYNI İŞVERENİN DEĞİŞİK İŞYERLERİNDE ARALARLA YENİDEN AKDEDİLMİŞ SÖZLEŞMELERLE ÇALIŞILMIŞ İSE TAZMİNAT HESABI NASIL YAPILMALI?

4857 Sayılı Kanuna tabi işçinin hizmet akdinin imzalandığı tarihle işe başlama tarihi arasında farklılık varsa, fiilen işe başlanılan tarih esas alınmalıdır. İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır.

Bu yazının tüm hakları Memurhaber.com'a aittir. "www." biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.