Hizmet tespiti davasıyla kıdem tazminatı alınır mı?

Denizli’den okurumuz E. Y. soruyor: “Bir yakınım 2003 yılında emekli olduğundan yaklaşık 38000 TL kıdem tazminatı aldı. Emekli olduğunda SSK’daki gün sayısı toplamı 7356 idi. Bu yıl eski çalışmalarından 1200 gün daha kazanması söz konusu oldu. Eğer bu süreler eklenirse aldığı kıdem tazminatı değişir mi? Yani ek olarak yeniden kıdem yazminatı almaya hak kazanır mı? Kazanırsa nasıl bir yol izlemeli?”

Sayın okurumuz kıdem tazminatı hakkının sonradan elde edilmesi ile ilgili özellikli bir durumu soruyor.

Kıdem tazminatı konusunda okurlarımızın sıkça sorularına muhatap oluyoruz. Ne yazık ki aslında iş hukukumuzun çalışanlar için getirdiği bir hak olan kıdem tazminatı ülkemizde kanayan bir yara olmaya ve yargıyı da en çok meşgul eden iş hukuku uygulamalarından biri olmayı sürdürüyor. Bunda çalışma hayatındaki denetimin/teftişin yetersizliği kadar kıdem tazminatı konusunda hem işverenlerin hem de çalışanların bilinçli olmamaları da rol oynuyor.

Kıdem tazminatının sonradan mahkeme kararı yada diğer yollarla elde edilmesini açıklayalım.

Hizmet Tespit Davaları

Sigortasız olarak çalıştırılan başka bir deyişle kayıtdışı olarak istihdam edilen kişilerin hizmetlerinin tespiti için iki yol izlemeleri mümkündür.

Birin yol idari yoldur. Sigortasız çalıştıklarına dair ellerinde sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan belge ve bilgiler olanlar konuyu SGK’ya yada ALO 170 hattına şikayet edebilirler. SGK Denetmenleri/Müfettişleri konuyu inceledikten sonra belgelere dayanan bir şekilde çalışanın sigortasız çalıştırıldığı dönemleri sigortalı hale getirir ve tescil ettirirler.

Bu yola başvurmak için elde kesin kanıtlayan, sonradan düzenlenebilir nitelikte olmayan bilgi ve belgelerin olması önemlidir.

İkinci yol olarak ise sigortasız çalışılan dönemler için İş Mahkemesi’ne dava açılması mümkündür. İdari yoldan yapılan denetimde hizmetlerinin tespiti mümkün olmayan sigortalıların mahkemeye gitmesi yanında doğrudan mahkemeye gidilmesi de mümkündür.

Çalışırken yada işten ayrıldığı tarihten sonraki yılbaşından itibaren beş yıl içerisinde İş Mahkemesi’ne hizmet tespit davası açan sigortalılar mahkeme tarafından karar verilmesi halinde sigortasız çalıştırılan dönemler için hizmet kazanırlar.

Hizmetleriniz tespit edildikten sonra, kıdem tazminatı hakkınızı da mahkeme yoluyla işten ayrıldığınız tarihten sonraki on yıl içerisinde isteyebilirsiniz.

Hizmet Tespit Davası Kıdem Tazminatı İstemiyle Açılır mı?

Soru sorun okurumuzun bahsettiğiniz yakını 1200 gün hizmet kazanmış. Ancak bu hizmetin ne şekilde kazanıldığını belirtmemiş. Bu hizmetler eğer mahkeme kararı ile kazanmış ise mahkeme ilamında kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vesair işçi alacak hakları da belirtilmiş olabilir, öncelikle mahkeme kararının iyice incelemenizi tavsiye ederiz.

Eğer sigortalı hizmetlerini mahkeme kararı ile kazanmış ancak mahkeme ilamında bu haklar belirtilmemiş ise davayı eksik açmış olabilirler. Şöyle ki hizmet tespit davalarında “hizmetin tespiti” yanında “kıdem ve ihbar tazminatı vesair haklarının tespitinin” de mahkeme dilekçesi ile istenilmesi mümkündür.

Hizmet tespiti bir olumlu tespit davası iken, kıdem tazminatı ve diğer hakların tespitinin istenilmesi ise alacak içeren bir eda davasıdır. İçtihat açısından her iki davanın birlikte açılabileceği konusunda farklı görüşler olsa da Yargıtay’ın ağır basan görüşü birlikte açılabilecekleri yönündedir.

Eğer hizmet tespit davasında "hizmet tespiti ve kıdem ve ihbar tazminatının takdiri" istenilmemiş ise hizmet tespitini yapan mahkeme ilamına dayanarak tazminatlar yanında diğer işçi alacakalının da istenilmesi mümkündür.

Denetim Sonucu Hizmet Kazanılması Hali

Öte yandan eğer çalışanın hizmetleri müfettiş/denetmen raporuna göre tespit edilmiş ise bu kez İş Mahkemesi’ne bu denetim elemanlarının raporlarını delil göstererek ihbar ve kıdem tazminatı gibi işçi alacaklarının ödenmesi için dava açmak mümkündür. Unutulmamalıdır ki SGK’nın denetim elemanlarının usulünce tanzim edilmiş tutanakları ve raporları kuvvetli delil niteliğindedir.

Kıdem ve ihbar tazminatları yargıyı en çok meşgul eden konular arasında bulunmakta. Bu nedenledir ki hizmet tespitleri konusunda mahkemelerin geniş bir içtihat birikimi bulunmaktadır.

Şahitler ve deliller ile çalıştığını ispatlayan sigortalıların mahkemeyi kazanmaları ve haklarını almaları yüksek bir ihtimaldir. Bu konuda hukuki yardım almakta fayda bulunmaktadır.

---

Kıssadan Hisse

"Yol sizi nereye götürüyorsa oraya gitmeyin. Yol olmayan yerden gidin ki iz bırakın."

— R. W. Emerson

---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: