Eş durumundan tayinde 3 yıl şartı yumuşatılmalı

Öğretmen okurumuz Yasef Bey yazıyor: “Bünyamin bey, memurların eşlerinin yanına tayin aldırabilmesi için 3 yıl kesintisiz SSK sigortası istemek aileyi parçalamaktır. Biz derdimizi anlatamıyoruz. Lütfen bize yardımcı olun. Aileler parçalanmasın, üç yıl şartı çok ağır, bu şartı kaldırsınlar.”

Sayın okurumuz, eş durumundan tayin konusunda çok sık soru alıyoruz.

Geçtiğimiz yıl tüm devlet memurlarının kapsayan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik’te yapılan değişiklik eş durumundan tayinlerin usullerini değiştirdi.

Bu değişiklik ile eşi SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olan memurlara da eşleri ayni ilde son üç yıldır kesintisiz çalışıyorlarsa yanlarına tayin isteme hakkı getirildi.

Ancak bu “son üç yıldır kesintisiz çalışma” şartı kafa karıştırıyor. Birçok memur gruplaşmış bu şarta karşı tepkilerini dile getiriyorlar. Hatta Youtube’de üç yıl şartına karşı bir video bile yapmışlar. Videoyu aşağıdan izleyebilirsiniz.

Peki, üç yıl şartı gerçekten ağır bir şart mı, ne yapılması gerekiyor? Bilimsel görüşümüzü ifade edelim.

Eş Durumundan Tayin Nedir?

Eş durumundan tayin ise aile birliğinin korunması amacıyla getirilmiş bulunan bir tayin hakkı. Eş durumundan tayin kaynağını Anayasamızdan alan bir mazeret ile yapılıyor.

Anayasa’nın 41 ve 62 inci maddeleri aile birliğinin korunmasını temel bir hedef olarak ortaya koyuyor ve Devlete aile birliğini sağlayacak tedbirleri alma sorumluluğunu yüklüyor.

Bu doğrultuda farklı farklı illerde görev yapan aile bireylerinden memurların aile birliğinin teminini sağlayacak şekilde bir ilden diğerine atamasının gerçekleştirilmesi temel ilke olarak beliriyor.

Bu temel ilkenin nasıl uygulanacağı ise mevzuatta iki kademeli olarak düzenlenmiş.

Eş durumundan tayinler her kurumun kendi atama ve yer değiştirme yönetmeliğine göre getirilmiş ve tanılanmış usullerle yerine getiriliyor. Bunların üzerinde ise tüm devlet memurlarını kapsayacak şekilde genel bir yönetmelik var: Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik.

İşte bu genel Yönetmelik’te yapılan değişiklikler sonrasında eş durumundan tayinlerde önemli değişiklik oldu.
 

Her İki Eş de Memur İse…

Aile birliği mazeretine dayanarak atama değişikliği talebinde öncelikle her iki eşin de memur olma halini değerlendirelim:

Yeni değişiklik ile memurun, kamu personeli olan eşinin kurum içi yer değiştirme suretiyle atanma imkânının olmaması veya mevzuatı uyarınca eşin zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması durumunda bu kapsamdaki eşin bulunduğu yere tayini gerçekleştirilecek.

Eşlerin her ikisinin de aynı kurumda çalışıyor olması halinde ise, kurumun daha fazla hizmet ihtiyacı duyduğu yere tayin yapılacak. Böylece her iki eşin görev yapacağı ilin belirlenmesi çalışılan kurumun inisiyatifinde olacak.

Eşlerin farklı kurumda çalışıyor olması halinde kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanmak suretiyle her iki kurumun da öncelikli hizmet ihtiyacının bulunduğu yere tayin yapılacak.

Son olarak da memur çalışanın, milletvekili, belediye başkanı, muhtar veya noter olan eşlerinin bulunduğu yere ise ataması doğrudan yapılabilecek.
 

Eşi SSK’lı veya Bağ-Kur’lu Çalışan Memur Ne Yapacak?

Aile birliği mazeretine dayanarak atama talebinde ikinci durum ise eşlerden birinin devlet memuru olmaması hali. Yani tayin isteyen memurun eşinin işçi, esnaf veya şirket ortağı olması hali…

Şimdiye kadarki düzenlemede bu durum oldukça muğlak bırakılmış idi. Bu ise farklı kurumlarda farklı uygulamalar yapılmasına neden oluyordu.

Daha açık bir ifade ile, kişi SSK’lı veya BağKur’lu çalışan eşinin çalıştığı yere tayin isteyemiyordu.

Şimdi yeni düzenleme ile uygulama netleştirilmiş bulunuyor: Kamu personeli olmayan eşinin, talep edilen yerde kesintisiz son üç yıl sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere tayin mümkün olacak.

Görüldüğü üzere 3 yıl kesintisiz hizmet şartı getirilmiş bulunmakta.
 

3 Yıl Çalışma Şartı Nasıl Uygulanıyor?

Burada tayin için “ 3 yıl şartının” nasıl uygulanacağını açıklamak gerekiyor. Zaten en çok kafa karıştıran husus da bu…

3 yıl hizmet şartının iki boyutu var: Birincisi hizmetin kesintisiz olması. Yani, bir gün bile çalışmaya ara verilmemiş olması.

Bunda SGK tescil kayıtları esas tutuluyor. Yani SGK’dan e-devlet sistemi üzerinden aldığınız dökümde bir gün bir eksik olmamalı.

Eşiniz tayin istediğiniz ilde tayin istediğiniz tarihten geriye doğru son üç yıl içerisinde kesintisiz olarak sigortalı (SSK’lı veya Bağ-Kur’lu) olarak çalışmış olmalı.

Bir gün bile işten ayrılmış olan kişinin veya bir gün bile farklı bir ilden sigortalı olan birinin ise üç yıllık kesintisiz hizmet şartı yeniden sıfırdan başlayacak.
 

Ayni İl İçerisinde İşyeri Değişebilir

3 yıl kesintisiz hizmet yalnızca bir tek işyerinde olmasına gerek yok. SGK işyeri kodu değişiyor olsa bile il değişmemeli.

SGK’dan e-devlet sistemi üzerinden aldığınız dökümdeki “İL-ŞUBE” kodu kısmındaki İL KODU değişmemeli. Şube kodunun değişmesi, yani farklı ilçelerde veya farklı sosyal güvenlik merkezlerinin sorumluluk alanlarında hizmetiniz bulunması önemli değil.

Örneğin “06” il kodunda çalışan bir kişinin son üç yıllık hizmetleri hep “06” il kodunda geçmeli ki memur olan eşi yanına Ankara’ya tayin isteyebilsin.

İşyerleri değişmiş olsa (işyeri kodları farklı olsa) da ayni ile içerisinde ise memur olan eş aile birliği mazereti ile tayin talep edebilir.

Ancak işyeri değişirken bir gün bile hizmet kaybı olmamalı. Yani SGK dökümünüzdeki önceki işyerinden işten çıkış tarihi 31/10 (31 Ekim) ise sonraki işyerinde işe giriş tarihi 01/11 (1 Kasım) olmalı…

Bir gün bile gün kaybı varsa sıfırdan sayılmaya başlanacak.
 

Üç Yıl Şartı Yumuşatılmalı

Üç yıl kesintisiz SSK’lı veya Bağ-Kur’lu olan eşin yanına tayin isteme hakkı aslında olumlu bir gelişme. Zira önceki sistemde eşiniz bir ilde on yıldır bile SSK’lı olarak çalışıyor olsa yanına tayin isteyemiyordunuz.

Yani pozitif bir düzenleme ile karşı karşıyayız.

Ancak burada uygulamanın dizaynında bir sorun var. “Kesintisiz” hizmet aranması, bir gün bile boşluk olsa üç yılın sıfırdan sayılmaya başlaması bir eziyet. Herkes kısa süre için de olsa işsiz kalabilir, bu durumda tayin hakkını almak doğru değil.

İkinci olarak da, böylesi bir uygulama üç yıl şartı halk arasındaki adıyla “sigortalı gösterilme”, bilimsel adıyla ise çalışmadan “sahte sigorta”lı olmaya neden olur. Üç yıl çok uzun bir şart, bunun yerine daha objektif kriterler getirilmeli..

Bu nedenledir ki, üç yıl kesintisiz çalışma şartına karşı seslerini duyurmaya çalışan memur gruplarının sesini duymak, bu şartı yumuşatmak gerek… Vatandaşın sorununu çözmenin yolu da, etkin bir kamu idareciliğinin gereği de bu…

 

---

 

Kıssadan Hisse

“Özgürlük için hepimiz hukukun kölesiyiz.”

— Çiçero

 

---

 

Sorularınız:

 

Yazarın tüm yazıları için: