Üniversitelere giriş sınavsız olabilir mi?
Başbakan Erdoğan'ın 'Üniversite sınavlarını ve dershaneleri kaldırıyoruz' açıklamasını değerlendiren Uzman Psikolojik Danışman ve TÜRK-PDR-Der İst. YK Üyesi Oktay Aydın çarpıcı tesbitlerde bulundu. İşte YGS/LYS kalkar mı? diye soran Aydın'ın analizi...
Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın bir kez daha,
“Üniversite giriş sınavlarını kaldırıyoruz, dershaneleri
kapatıyoruz. Dershaneler ya kapanacak ya da özel lise
olacak” sözleri kadim tartışmamızı yeniden güdeme
taşıdı.
ÜNİVERSİTELERE GİRİŞ SINAVSIZ OLUR MU?
YGS/LYS kalkar mı?
Dershanelere ihtiyaç kalmaz ve dershaneler kapanabilir
mi?
Model ve sistem değiştirmezse, 2014’te Türkiye’de 113’ü devlet,
77’si vakıf, 180 üniversite, 450 bini lisans, 350 bini ön lisans
toplam 800 bin kontenjanına, 800 bini lise son olan 1.9 milyon aday
arasından seçerek öğrenci alacağı öngörülüyor.
YGS |
YGS-2012 |
YGS-2011 |
||
SAYI |
% |
SAYI |
% |
|
Yalnız Sınavsız Geçiş İçin Başvuran |
57.744 |
2,96 |
67.397 |
3,83 |
YGS'ye Giriş İçin Başvuran |
1.895.479 |
97,04 |
1.692.144 |
96,17 |
Başvuran Tüm |
1.953.223 |
1.759.541 |
||
YGS'ye Giren |
1.837.737 |
96,95 |
1.648.635 |
97,43 |
Puanı Hesaplanan |
1.786.539 |
97,23 |
1.609.971 |
97,68 |
< 140 Puan Alan |
187.587 |
10,50 |
126.061 |
7,83 |
> 140 Puan Alan |
1.598.952 |
89,50 |
1.483.910 |
92,17 |
140 -180 Arası Puan Alan |
287.633 |
16,10 |
202.373 |
12,57 |
> 180 Puan Alan |
1.311.320 |
73,40 |
1.281.537 |
79,60 |
< 180 Puan Alan |
475.219 |
26,60 |
328.434 |
20,40 |
LYS |
2012 |
% |
2011 |
% |
LYS-1 |
600.822 |
68,96 |
601.000 |
67,14 |
LYS-2 |
293.067 |
33,64 |
276.900 |
30,94 |
LYS-3 |
630.801 |
72,40 |
635.000 |
70,94 |
LYS-4 |
367.729 |
42,20 |
349.100 |
39,00 |
LYS-5 |
45.581 |
5,23 |
31.300 |
3,50 |
TOPLAM ADAY SAYISI |
871. |
|||
ÜNİ. TÜRÜ |
LİSANS KONTENJAN |
ÖNLİSANS KONTENJAN |
||||
2012 |
2011 |
2010 |
2012 |
2011 |
2010 |
|
Devlet |
469.686 |
310.877 |
299404 |
334.263 |
276.167 |
276917 |
Vakıf |
60.975 |
51.066 |
44179 |
30.144 |
25.932 |
32063 |
KKTC |
14.811 |
14.696 |
15356 |
1.674 |
1.699 |
1706 |
Yurt Dışı |
1.722 |
2.054 |
2029 |
100 |
150 |
150 |
Toplam |
547194 |
380.704 |
362.978 |
366181 |
305.959 |
312.846 |
ÜNİ. TÜRÜ |
ÖZEL YETENEK KONTENJAN |
TÜM KONTENJANLAR |
||||
2012 |
2011 |
2010 |
2012 |
2011 |
2010 |
|
Devlet |
17.877 |
17.228 |
15.201 |
821.826 |
604.272 |
591.522 |
Vakıf |
4.187 |
4.347 |
4.493 |
95.306 |
81.345 |
80.735 |
KKTC |
2.141 |
2.277 |
2.132 |
18.626 |
18.672 |
19.194 |
Yurt Dışı |
96 |
100 |
294 |
1.918 |
2.304 |
2.473 |
Toplam |
24301 |
25.963 |
24.130 |
937676 |
712.626 |
699.954 |
Bu sistemde özel yetenek sınavı ile alan programlar dışındaki yükseköğretim programları 18 ayrı puan türü ile (YGS bağlantılı 6 ve LYS ilintili 12 puan türü) öğrenci alıyor. Bu puan türleri için iki ayrı aşamalı bir sınav sistemi uygulanıyor: Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme Sınavları (LYS) (LYS-1-2-3-4-5). LYS’lere giriş için YGS’de 100-500 aralığında ham olarak en az 180 almak gerekiyor. YGS’ye giren adayların en az % 80’i bu hakkı elde edebiliyor (2012-YGS’de 1.311.320 aday).
ÜNİVERSİTE ÖĞRENİM KALİTESİNİ NASIL ETKİLİYOR
HABERİ DİĞER SAYFADA...
[PAGE]
Böylesine büyük sayıda adayın girdiği bu merkezi sınav ve
yerleştirme sisteminde her dönem, soruların çalınması, toplu ya da
bireysel kopya çekilmesi, yanlış soru gibi sorunlar yaşanması da
kaçınılmaz oluyordu. Bu çerçevede merkezi sınav ve yerleştirme
sistemi, adil bir eleme ve yerleştirme yapmaktan uzaklaşıyor
görüntüsü veriyor.
40 yıla yakın süredir, bu işlem Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK)
bünyesinde yer alan Öğrenci seçme ve Yerleştirme Merkezi tarafından
merkezi bir seçme sınavı ile ve merkezi yerleştirme (ÖSYS) ile
yapılıyor.
Adı, sayısı, türü değişiyor yıllardır, ancak temel olan, az olan
kontenjana olan fazla talep arasından yapılan bu merkezi seçme ve
yerleştirme işlemi oluyor.
Yıllardır tartışılan dört şey var; Bu sınav ve yerleştirme
sistemi,
Üniversite öğrenim kalitesini nasıl etkiliyor?
Ortaöğretim (lise) öğrenim kalitesini nasıl etkiliyor?
Sınavsız ve merkezi olmayan bir yerleştirme mümkün mü? Bu
üniversite ve ortaöğretim kalitesini nasıl etkilerdi?
Sınavsız geçiş dershanelere olan ilgiyi azaltabilir hatta
sıfırlayabilir mi?
Öncelikle yapılan bir ana kronolojik hatadan söz etmek
mümkün; ÖSYS hiçbir zaman ne üniversitelerin kalitesini
artırmak ne de ortaöğretimin kronikleşmiş sorunlarını çözmek amacı
ile yapılmıştır. Böyle bir amaç taşıması da beklenmemelidir. Bu
sistemin tek amacı arz-talepteki yığılmayı eleyerek, en etkin
kontenjan paylaşımını gerçekleştirmektir.
Üniversitelerin kalite sorunu yoktur, ortaöğretim kurumları
sorunsuzdur demiyorum asla. Ancak, bunun çözümü ÖSYS değildir.
Üniversite ve ortaöğretim kalitesini artırmanın yolu, ilgili kamu
kurumlarının (YÖK, Üniversiteler, MEB, Lise Yöneticileri vb.) ve
sivil toplum kuruluşlarının sınavdan bağımsız tartışarak sorun ve
çözüm önerilerini ortaya koyması gerektiğine inanıyorum.
Peki, sınav ve merkezi yerleştirme yapılmak zorunda mı? Yerine bir
model getirilebilir mi?
UZMAN PSİKOLOJİK DANIŞMAN OKTAY AYDIN'IN ÖNERİLERİ
DİĞER SAYFADA....
[PAGE]
Liseleri “Akademik Liseler” ve “Teknik Liseler”
olarak ikiye ayırmak,
Akademik liselerde 9 ve 10. sınıflarda alan vs ayırımı yapmaksızın
tüm adaylara, Türkçe, Matematik, Geometri, Tarih, Coğrafya,
Felsefe, Fizik, Kimya, Biyoloji, 1. Yabancı Dil temel derslerinin
(ki bunlara 1 diyebiliriz) öğretimini uygulamak. Lise
11-12. sınıflarda ise seçmeli olarak bu derslerin ileri düzeyini
(ki bunlara 2 diyebiliriz)öğretmek, 9-10. sınıf grubunda 9.
Sınıfta, 11-12. sınıf grubunda 11. sınıfta, sistemin özünün
bitirmek, 10 ve 12. sınıflarda ise pekiştirme süreçleri
yapmak,
Her yıl yılda 2-3 kez tekrarlı olmak üzere, Türkçe 1 -2, Matematik
1-2, Geometri 1-2, Tarih 1-2, Coğrafya 1-2, Felsefe 1-2, Fizik 1-2,
Kimya 1-2, Biyoloji 1-2, I. Yabancı Dil 1-2 skor-puan sınavları
uygulamak,
Lise 9. sınıfı tamamlamış her adayın 1 numaralı, Lise 11. sınıfı
tamamlamışların da 2 numaralı, sınavları istediği yıl istediği
kadar almasına ve en yüksek aldığı puanı kullanmasına olanak
sağlamak,
Hem devlet hem vakıf üniversitelerine öğrenci alımı konusunda hangi
skor-puan sınavı sonuçlarına bakacakları ya da bakıp bakmayacakları
konusunda inisiyatif vermek, yani dileyen üniversite tümden ya da
bazı programları için ya hiç skor-puan kullanmayacak ya da seçtiği
sınav ya da sınavları kullanacak, isteyen üniversite, ek sınav,
görüşme, portfolyö sunumu, referans, lise ders notları gibi ek
ölçütler de koyabilecek. Bu ölçütleri her yıl Haziran ayında YÖK’e
bildirecek ve kamuoyu ile paylaşacak.
BAZI SOMUT ADIMLAR
DİĞER SAYFADA
[PAGE]
Bazı Somut Adımlar:
Sınava tekrar giren 2014 ÖSYS adayı 400 bine yakın hali
hazırda üniversite öğrencisi ya da mezununa sınava girmeden
istediği bölüme yatay geçiş olanağı ve sınavsız ikinci üniversite
şansı verilir. 400 bin aday sistemden kendiliğinden çekilmiş
olur.
Şu anda Lise 11. Sınıfta okuyan, 2014’te Lise son olacak ve
büyük çoğunluğu henüz dershanelere başlamamış 800 bin YGS/LYS-2014
adayı öğrenci var.
2014-2015 Öğretim Yılında 80’e yakın vakıf üniversitesi
ve/veya MYO’sunda 100 bini lisans; 50 bini ön lisans, toplam 150
bin kontenjan olacak.
2014-2015 Öğretim Yılında 110’a yakın devlet üniversitesi ve/veya
MYO’sunda 400 bini lisans; 200 bini ön lisans, toplam (AÖF hariç)
650 bin kontenjan olacak.
Vakıf üniversitelerine, şu anda Lise 11. Sınıfta okuyan, 2014’te de
Lise son olacak ve büyük çoğunluğu henüz dershanelere başlamamış
800 bin YGS/LYS-2013 adayı öğrenciler arasından isteyenlerin
başvurularını, ön kayıtlarını, hatta kesin kayıtlarını alma hakkı
sağlanabilir.
Bu, en azından 150 bin kontenjanı ve 250 bine yakın
adayı sistem dışına alacaktır.
Vakıf üniversitelerine, şimdiden öğrenci alma konusunda tek
sıkıntı 6 bini lisans; 4 bini ön lisans, toplam 10 bin tam burslu
kontenjanda çıkabilir. Bu kontenjanları (ve % 50-25 bursları)
isteyenlerden kime burs vereceğini üniversite şimdiden ilan
eder.
YGS’de ve/veya LYS’de şu şu sınavlara giren şu kadar başarı
sırası elde eden
Şu şu okullardan şu şu notla ya da çalışma dosyaları referans
mektubu ile gelen gibi.
Devlet üniversitelerinden de, isteyene, ya tümüyle ya da bazı
bölümlerine, şu anda Lise 11. Sınıfta okuyan, 2014’te de Lise son
olacak ve büyük çoğunluğu henüz dershanelere başlamamış 800 bin
YGS/LYS-2014 adayı öğrenciler arasından isteyenlerin başvurularını,
ön kayıtlarını, hatta kesin kayıtlarını alma hakkı sağlanabilir.
Yüksek lisans’ta ve formasyonda bu pek ala yapılabiliyor.
Bu da, en azından 500 bin kontenjanı ve adayı sistem dışına
alacaktır.
Yaklaşık olarak YGS/LYS-2014’te yarış olgusu içinde
kalacak 200 bini lisans; 50 bini ön lisans, toplam (AÖF hariç) 250
bin devlet üniversitesi kontenjan olacak.
Bu 250 bin devlet üniversitesi kontenjanı için 2014’te Lise
9-10-11-12 dersleri ile birebir örtüşen, 1 numaralı sınavların lise
9 .Sınıf; , 2 numaralı sınavların ise lise 10-11-12 .Sınıf
konularını içeren
Matematik 1-2,
Geometri 1-2,
Tarih 1-2,
Coğrafya 1-2,
Felsefe 1-2,
Fizik 1-2,
Kimya 1-2,
Biyoloji 1-2,
Yabancı Dil 1-2 sınavları uygulamak ve
Lisanslara 2; ön lisanslara 1 numaralı sınav ham puanları
(okul puanı katılmadan) ile merkezi olarak öğrenci alınabilir.
Toplamda 2014 Ağustos’ta en azından 600 bin aday merkezi
yerleştirme sistemi dışında kalacaktır.
Bu sistemi çok rahatlatır. Dershanelere olan ilgiyi % 70 azaltır.
BUNLAR SİSTEME NE KAZANDIRIR
DİĞER SAYFADA
[PAGE]
Bunlar sistemin bütününe ne kazandırır?
Sistem tek sınavdan ve yılda bir kez yapılamaktan kurtulacağı için
aday ve veli üzerindeki baskı kalkacak, bu da okul dışı dışında
kalacaktır.
Bu sistemi çok rahatlatır. Dershanelere olan ilgiyi % 70
azaltır. Dershane gibi kurumları işlevsiz duruma
getirecektir.
Okul ağırlıklı ve eşgüdümlü sorulacağı için ve 1 numaralılarda 9.
sınıf, 2 numaralı sınavlarda 11. sınıf lise konuları ağırlıklı
olacağından okul derslerine karşı oluşabilecek ilgisizliğin önüne
geçilmiş olacak. Sahte doktor raporları vb. etik dışı
davranışlara itilmemiş olacak öğrenciler.
OBP, AOBP benzeri okul puanlarına dayalı bir ölçüt kullanılmayacağı
için, başarılı öğrencilerin cezalandırıldığı, başarısızların
ödüllendirildiği bir çarpıklıktan kurtarılmış olacak sistem.
Okullar arası not karşılaştırması, dolayısıyla iyi
okullardan lise sonda kaçış da önlenecektir.
Üniversitelerin daha özerk bir yapı ile daha esnek öğrenci seçme
işlemi yapması sağlanacak. Burada merkezi yerleştirme yapmak
isteyenlerin yine skor sınavı işaret ederek ÖSYS sistemi içinde de
kalabileceği düşünülebilir. Ancak özellikle vakıf üniversiteleri ve
çok talep alan devlet üniversiteleri kendi öğrenci seçme sistemini
oluşturma rahatlığı yaşayacaktır.
Tercih, kayıt ve kabul için lise son sınıf ve ağustos ayı
beklenmeyecek ve yığılma yaşanması zorunda kalınmayacak. Dileyen
üniversiteler diledikleri yıl ve ayda öğrenci kabulu
yapabilecekler. Öğretime başlamadan önce de YÖK’e sayıları,
alma biçimlerini ve varsa kendi sınav sonuçlarını vs
bildirecek.
Burada yeni bir yapılanmaya da ihtiyaç olacak; üniversitelerde
tanıtım birimleri ve öğrenci işleri yanında “Öğrenci
Kabul” ofisleri oluşacak.
Ayrica, LYS’lere girenleri belirlemek için yapılan YGS’de adayların
sadece % 20’sinin barem puan olan 180’nin altında kalarak LYS’lere
girme hakkını kaybediyor olması, YGS’yi anlamsız kılıyor. YGS
benzeri bir sınav yapılır. Bu sınava sadece YGS puanları ile alan
önlisans ve sınırlı sayıdaki yüksekokuldaki lisans programlarını
düşünen adaylar girer. Lisans programlarını düşünen adaylar girmek
zorunda bırakılmaz.
ÖSYS’de soru içerikleri açısından yetersizdir. ÖSYS’de amaç
üniversiteye en etkin öğrenci almaya odaklanmak yerine sürekli, ne
sorarsak okullar önem kazanıra odaklanılıyor. Ne sorulursa
sorulsun, son sınıfın son günü anlatılan konular da sorulsa, yarış
sınavı olması nedeniyle, öğrenciler okul dışı kaynaklara
(dershaneler vb.) yöneliyorlar ve okulun son 1-2 ayı rapor alarak
vb. okullarına gitmek yerine ya kendileri hazırlanıyorlar ya da
dershanelere vb. gidiyorlar. Bilgisi çok olanı ölçen bir içerik
var.
Oysa belli nedenlerle o bilgiye sahip olamamış ancak, analitik düşünce yeteneği, muhakeme gücü yüksek öğrenciler olabiliyor. Belli alanlar ve dersler (Fen, Matematik, Türkçe ve Sosyal Bilimler.) ön planda tutuluyor. Resim, Müzik, Spor, Siyaset, Ekonomi, Sanat, Kültür sorularına yer verilmiyor. Bu alanlarda da pratik uygulama yapmayı gerektirmeyecek sorular hazırlanılabilir ve sorulabilir.
ÖSYS’de Baraj Puanları Yanlıştır. Üniversitelerdeki az olan kontenjanlara kimin yerleşmesi gerektiğini belirlemek üzere yapılan ve bireysel bir eleme-sıralama sınavı olan ÖSYS’de, baraj puan uygulaması yanlıştır. Liseyi bitirmiş her öğrenci üniversite adayıdır. Kontenjanlar kısıtlı olduğu için hepsi üniversiteye gidememektedir. Bu nedenle, ÖSYS yapılıyor. Baraj uygulamasına gerek yoktur. Merkezi yerleştirmede bir bölüme, kontenjanında daha fazla talep varsa, puan başarı sırasına göre, kontenjan dahilindeki üst sırada yer alanlar yerleştiriliyor.
Ayrıca baraja gerek yoktur. Bazı bölümlerde (özellikle vakıf üniversiteleri) açık oluyor, isteyen adaylar da var. Ancak, barajı geçemedikleri için yerleşemiyorlar. Bu ÖSYS’nin yapılış amacına aykırıdır. Baraj nedeniyle üniversiteli olmak isteyen adaylar açık kontenjan olmasına rağmen sisteme dahil olamıyor. 2012’de bu sayı 400 binlere ulaşmış durumda.