Hangi memurlar ek iş ve ticaret yapabilir?
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na göre, memurların ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmaları yasak mıdır? Hangi memurlar ek iş yapabilir ve para kazanabilir?
MEMURLAR-ÖZEL İÇERİK-EKREM AYTAR- Memuriyete
başladığım 90’lı yıllarda memurların ihtiyaçları, istekleri ve de
hayalleri galiba çok da gelişmiş değildi. Memurlar genel olarak bir
ev, kuş serisinden bir araba ve de üzerine olabilirse bir de yazlık
hayal ederlerdi. Bilmem yanılıyor muyum? Tabi çocuklarının eğitimi
de bunların tuzu biberiydi. Çünkü memurların babalarının hazır iş
yerleri, çocuklarına bırakacak hanları ve de hamamları yoktu. Bu
nedenle her memur çocuğu okumalı, iyi bir eğitim almalı ve
ebeveynleri gibi devletin kademelerinden birinde görev
almalıydı.
Şu an takvim yaprakları 2013’lü yıllarda. Memurların ihtiyaç, istek
ve hayalleri de toplumun diğer fertleri gibi yön değiştirmiş
bulunmakta. Memurlar yine her Türk vatandaşının genel temayülü
olduğu üzre dünyada mekân yani bir ev talep etmeye devam ediyor.
Ne hikmet ise 90’lı yıllarda nasıl başardılar ise memurlar
hâlâ üstün gayretleri sonucu bu isteklerine bir şekilde
ulaşıyorlar. Araba desen o zaten olmazsa olmazlardan gibi
geliyor. Çünkü çocukların servisi, hafta içi ve hafta sonu alış
verişi, vazgeçilmezlerimizden piknik keyfi, acil bir durumda sanki
ticari araçların kıtlığına kıran girmiş gibi illa da özel araç
isteği… Tabi artık 90’ların kuş serilerine itibar eden
memur bulmak nerede ise yok gibi. Çocukların eğitimi meselesi ise
üzerine yurtdışı eğitim, dil eğitimi, yüksek lisans… gibi halkalar
eklenerek katlanarak devam ediyor. Fakat devlet kademesinde
çalışma şartı sanki biraz gevşemiş gibi. Yazlık isteği de yerini
her yıl farklı yerlerde yapılan daha rahat tatillere bırakmış
durumda.
Bu ihtiyaç, istek ve talepler 90’larda memurlara nasıl ulaşılmaz
görünüyor ise, günümüzde de malum memur maaşları ile pek de
ulaşılır gibi görünmüyor. İhtiyaç, istek ve hayaller çok, gelir az
ise ne yapmak gerek; evet bildiniz tabi ki geliri artırmak bunun
için de çalışanların ek iş yapmaları gerek. İşte bu noktada da
kanun ve yönetmelikler devreye giriyor.
Memurların iş ve işlemlerini düzenleyen 657 sayılı Devlet Memurları
Kanunu’na göre, memurların ticaret ve diğer kazanç getirici
faaliyetlerde bulunmaları yasaklanmıştır. Bu kanunun 28.
Madde’si şöyledir. “(Değişik madde: 30/05/1974 - KHK-12;
Değiştirilerek kabul: 15/05/1975-1897/1 md.) Memurlar Türk Ticaret
Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir
faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev
alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif
şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak
olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde
kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). (Ek cümle:
08/08/2011-650 s.K.H.K./38. md.) Memurlar, meslekî faaliyette veya
serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve
benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine
veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi
bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamaz.
(Değişik fıkra: 08/08/2011-650 s.K.H.K./38. md.) Memurların üyesi
oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım
sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri
görevleri, özel kanunlarda belirtilen görevler ile kurumundan izin
alınmak kaydıyla yapılan insanî ve sosyal amaçlı gönüllü çalışmalar
bu yasaklamanın dışındadır.
Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan
faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı
oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler.”
Devlet memurlarının ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde
bulunmaları konusu Eğitim Bir-Sen’in hazırladığı Hak Arama Rehberi
adlı kitapta ise çalışılabilecek alanlar olarak şöyle
açıklanmıştır. “Memurların anonim şirket kuruculuğu ve
ortaklığı ticaret yasağı kapsamında değerlendirilmemektedir. Ancak
memurlar bu şirketlerde yönetici olamaz; genel müdür, sorumlu müdür
gibi pozisyonlara gelemezler. Limitet şirketler hakkında 657 sayılı
Kanun’un 28’inci maddesinde bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle,
mevcut mevzuat çerçevesinde devlet memurlarının limitet ve anonim
şirketlerin ortağı olmaları hususunda herhangi bir kısıtlama
bulunmamaktadır. (Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı,
devlet memurlarının limitet şirket ortağı olamayacağı yönündeki
görüşünü 1997 yılında değiştirmiş ve memurların limitet şirket
ortağı olabileceği yönünde görüşler vermiştir.) Danıştay 12.
Dairesi’nin 28/4/2003 tarihli ve 2002/3538 Esas, 2003/1197 sayılı
kararında limitet şirket ortağı olan memurun disiplin cezası
almasının hukuka uygun olmadığına karar vermiştir. “Limitet şirket
ortağı olmanın ticaretle uğraşmak sayılamayacağından, 657 sayılı
Kanun’un 12/D-h maddesine göre disiplin cezası verilemez. Davacının
şirkette sadece ortak konumunda olduğundan ve 657 sayılı Kanun’da
limitet şirket ortağı olmayı yasaklayan bir hüküm de
bulunmadığından ticaretle uğraştığı gerekçesiyle davacının bir yıl
kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırılmasında
hukuka uyarlık bulunmamaktadır.”
Köşe Yazarlığı ve Kitap Yazma
657 sayılı Kanun’da memurların köşe yazısı yazamayacağı, kitap
yayınlayamayacağı şeklinde bir düzenleme bulunmamaktadır.
Görevleriyle ilgili olmayan konularda gazete ve internet sitesi
gibi yayın organlarında yazı yazmak, kitap eseri yayınlamak
mümkündür. Buradaki ölçü, kazanç getirici bir esnaflık,
tacirlik gibi bir faaliyet içerisine girilmemesidir. Örneğin bir
internet sitesinin sahibi olan şirkette, memur genel müdür
olamayacaktır ancak o internet sitesinde yazı yazabilecek ve şirke
te ortak olabilecektir. Her halükarda köşe yazarlığı,
kitap yayınlamak gibi faaliyetlerin 657 sayılı Kanun’un 15’inci
maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceği, bu madde kapsamında
değerlendirilse dahi kamu göreviyle ve kamu görevlerinin
yürütülmesiyle ilgili konular hariç olmak üzere 15’inci madde
gereğince ilgili valilik olurunun da aranmayacağı açıktır.
Nitekim Devlet Personel Başkanlığı’nın 29/03/2010 tarihli
ve B.02.1.DPB.0.12.-647.02-5574 sayılı görüşünde de
“…Devlet memuru olarak görev yapan personelin dergide “bir
hizmet akdine bağlı olarak” köşe yazarlığı yapamayacağı ancak, 657
sayılı Devlet Memurları Kanununun “Basına bilgi veya demeç
verme” başlıklı 15 inci maddesine aykırılık teşkil edecek
nitelikte bilgi açıklamamak kaydıyla, 5846 sayılı Fikir ve Sanat
Eserleri Kanunu kapsamında eser çıkarabilmesinin mümkün olduğu
değerlendirilmektedir.” denilmiştir.”
Değerli memur arkadaşlar her şeye rağmen hayallerinizin peşinde
koşmaya devam.