Yurtdışı borçlanmasıyla erken emeklilik nasıl olur?

Adana'dan okurumuz Ali TÜZMEN soruyor: “Bünyamin bey Libya’da 1999 ile 2004 arasında geçen geçici işçi statüsünde çalışmam var. Emekli olabilmem için borçlanma yapabilir miyim? Yurtdışı borçlanması nasıl oluyor? Ne kadar ödemeliyim. Çok yere danıştım, tam bir bilgi alamadım, konuyu bilen yok. Lütfen bana bilgi verin.”

Sayın okurumuz, sorduğunuz soru yurt dışına çalışılan sürelerin Türkiye’de sigortalılık yönünden değerlendirilmesini içeriyor. Ülkemiz dışında çalışması olan sigortalıların erken emekli olabilmeleri mümkün müdür şeklinde sorular ile çokça karşılaşıyoruz.
Tüm okurlarımızı aydınlatacak şekilde ayrıntılı olarak açıklayalım.

Anlaşmalı Ülkeler ile Anlaşması Olmayan Ülkeler Farklı

Türkiye’de çalışanların çeşitli nedenler ile yurt dışında çalışmaları olabilmektedir.
Yurt dışında geçen hizmetler ile ilgili olarak hizmetlerin geçtiği ülkenin ülkemiz ile sosyal güvenlik anlaşması yapmış olup olmadığına göre tabi oldukları mevzuat değişmektedir.
Genel prensip olarak sözleşmeleri olan ülkelerde geçen çalışmalar için öncelik sosyal güvnelik sözleşmesi hükümleri uygulanır.
Sözleşmesiz ülkelerde ise genel hükümler uygulanmaktadır.

Anlaşmalı Ülkelere Uygulanan Mevzuat Nasıl?

Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmış ülkelerde çalışan vatandaşlarımızın Türkiye’de de çalışmaları bulunabilmektedir.
Bu çalışmalar yurt dışına gitmeden önce olabileceği gibi sonradan da olabilir. Bu durumda, sigortalıların emekliliğinde her iki ülkedeki hizmetleri birleştirilerek emekli aylığı bağlanır. Bu aylık kısmi aylıktır.
Sigortalı yurt dışında geçen hizmet sürelerini borçlanarak bedelini öderse bu kısmi aylık tam aylığa çevrilir.

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olmayan Ülkeler İçin Nasıl?

Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde çalışan vatandaşlarımızın emekliliğinde yurt dışı hizmetleri ile yurt içindeki hizmetleri birleştirilemez. Hizmetler geçtikleri ülkeye göre her ülke mevzuatı yönünden ayrı ayrı değerlendirilir.
Ancak sigortalı sosyal güvenlik sözleşmesi olmayan ülkede geçen hizmetlerini borçlanıp emekli olabilir.

Kamuoyunda bilinen önemli bir örnek Libya borçlanmasıdır. Libya’da çalışması olan vatandaşlarımızdan “geçici işçi” statüsünde çalışmış olanlar çalıştıkları süreleri borçlanma suretiyle ödeyerek emekliliklerine saydırabilirler.
Daimi işçi statüsünde olanlar ise borçlanma yapamaz. Zaten primleri yatırılmış olduğundan borçlanma yapmalarına da gerek kalmaz.

Yurtdışı Borçlanması Hangi Kanuna Göre Oluyor?

Yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın çalıştıkları ülkelerin sosyal güvenlik mevzuatı ile Türkiye’deki sosyal güvenlik mevzuatı arasındaki emeklilik aylığına hak kazanma koşullarının farklılığından doğan hak kayıplarını azaltmak yanında ülkemize döviz kazandırmak amacıyla çeşitli yurtdışı borçlanma kanunları çıkartılmıştır.

2147 sayılı Kanunun yetersiz kalması sonrasında 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun çıkartılmış olup halen yurtdışı borçlanmaları bu kanuna göre yapılmaktadır.

Yurtdışı Borçlanması Ne Kadar?

3201 sayılı Kanuna göre kişinin ölümü halinde hak sahiplerinin de borçlanma imkanı vardır.
Borçlanma için ödenecek dövizin cinsi ve tutarı Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiştir. 2005/9665 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda Sosyal Güvenlik Kuruluşlarınca döviz ile değerlendirilecek sürelerin her bir günü için tahakkuk ettirilecek prim, kesenek ve karşılık borcu tutarı 3,5 ABD Doları olarak sabitlenmiştir.
Yine 3201 sayılı Yasa’ya göre borçlanma yapılan süreye ait tutarı ödemek için herhangi bir süre sınırı bulunmamaktadır. Yani sigortalılar yurtdışında geçen sürelerinin istediği kadarını borçlanabilir.

Reform Sonrasında Borçlanma Tutarı Değişti

Yurt dışı borçlanma tutarı 2008 yılında yapılan sosyal güvenlik reformu ile değişmiştir.
Yapılan değişiklik sonucu borçlanma miktarları prime esas kazanca endekslenmiş ve borçlanma miktarını sigortalının kendisinin seçmesi imkanı tanınmıştır.
Borçlanmaya esas prime esas kazanç asgari ücret ile bunun 6,5 katı arası seçilebilmekte seçilen bir günlük prime esas kazancın %32’si ise bir günlük borçlanma miktarını tayin etmektedir. Bu tutar her yıl Ocak ve Temmuz ayında asgari ücret ile artar.
Temmuz’da yapılan artışa göre Temmuz’un 1’inden yıl sonuna kadar, en az borçlanma tutarı aylık da aylık 326 TL 88 Kuruştur.

İstediğiniz Kadar Süreyi Borçlanabilirsiniz

Yurtdışı hizmetinin borçlanılması isteğe bağlı olduğundan; vatandaşlarımız çalışma sürelerinin tamamını veya istedikleri kadarını borçlanabilirler.

Ancak önemli bir şart var: Yurtdışı çalışmalarını borçlanmak isteyen vatandaşlarımız, borçlanacakları süreleri belgelemek zorundadırlar. Bu da giriş çıkış belgeleri, çalışma müşavirliklerinden alınacak yazılar vb belgeler ile olmaktadır.
Ayrıca şunun da altını tekrardan çizelim ki, Sosyal Güvenlik Sözleşmesi uygulanarak, kısmi aylık bağlanan vatandaşlarımız da, kısmi aylıklarını tam aylığa çıkarmak için borçlanma yapabilirler.

---

Kıssadan Hisse
“Cehennemin en kızgın köşeleri, ahlaki bir çöküş yaşandığı zamanlarda tepkisiz kalanlara ayrılmıştır.”
— Dante Alighieri

---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: