Yıllık izin hakkı bakımından farklı haklara sahip olan çalışanlar

Ülkemizde iş sözleşmesine tabi çalışanların üç ayrı iş kanunu bulunuyor. Bu üç ayrı iş kanunu yıllık izin gibi temel bir anayasal hakkı yorumlayış biçimleri farklı olup farklı haklar içerecek şekilde düzenlenmiş bulunuyor. 

Sarı basın kartı sahibi gazeteciler ile denizlerde, göllerde ve akarsularda Türk Bayrağını taşıyan gemilerde hizmet akdiyle çalışan gemi adamlarıyla bunların işverenleri 4857 sayılı İş Kanununun kapsamında bulunmuyor. Bahse konu çalışanlardan gazeteciler hakkında 5953 sayılı Basın İş Kanunun, gemi adamları hakkında 854 sayılı Deniz İş Kanununun uygulanması gerekiyor. Dolayısıyla bu çalışanların yıllık izin hakları da anılan kanunlarda ayrı ayrı düzenlenmiş bulunuyor.

FARKLILIK NEREDEN?

Dolayısıyla gerek 5953 sayılı Kanuna tabi basın çalışanları, gerek 854 sayılı Kanuna tabi gemi adamları ve gerekse 4857 sayılı İş Kanununa tabi ağırlıklı çalışma kesimi hizmet akdine tabi olmaları yönüyle hepsi de SSK sigortalısı ya da yeni adıyla 4/a sigortalısı olsalar da yıllık izin hakkı bakımından tamamen farklı haklara sahip bulunuyorlar. 

Örneğin bu köşedeki 6 Nisan 2016 tarihli yazımızda vurguladığımız üzere 4857 sayılı İş Kanununa tabi işçilerin bir bölümü 10 günden aşağı olmamak üzere en fazla üçe bölünebilen yıllık izinlerinin TBMM'deki son torba kanun ile yapılacak değişiklik bir bölümü 6 günden aşağı olmamak üzere en fazla beşe bölünebileceğine değinmiştik. Bu 6 gün sınırı son anda 10 güne çıkarıldı. Elbette bu konu sadece 4857 sayılı İş Kanununa tabi çalışanları ilgilendiriyor. 

GAZETECİLERİN YILLIK İZİN HAKKI

Günlük bir süreli yayında çalışan bir gazeteciye, en az bir yıl çalışmış olmak koşuluyla, yılda dört hafta tam ücretli izin verilmesi gerekiyor. Gazetecilik mesleğindeki hizmeti on yıldan yukarı çıkarsa ücretli izin süresinin altı haftaya çıkması gerekiyor. Gazetecinin kıdemi aynı gazetedeki hizmetine göre değil, meslekteki hizmet süresine bir başka deyişle gazeteci kütüğüne işlenme tarihine göre hesaplanıyor. Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Müdürlüğü'ne kayıt tarihinde başlayan kıdem gazeteciliğe ara verilse dahi işlemeye devam ediyor.

Günlük olmayan süreli yayınlarda çalışan gazetecilere her altı aylık çalışma devresi için iki hafta ücretli izin veriliyor. Yıllık ücretli izinlerin hesabında Türkiye'de yayınlanan gazete ve süreli yayınlarla haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve 4857 sayılı İş Kanunundaki "işçi" tarifi kapsamı dışında kalan gazetecilerin iş akdinin devam etmiş veya aralıklarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın, gazetecilik mesleğinde geçirdikleri hizmet süresi nazara alınmak suretiyle saptanması gerekiyor.

Basın İş Kanununa tabi olan gazetecinin kullandığı izin hafta esaslı olup aradaki hafta tatilleri izin süresinin içinde sayılıyor. Bu nedenle gazetecilere verilen yıllık izin hesaplamasında izin süresi içine rastlayan hafta tatili (Pazar) ve genel tatil günleri diğer işçilerde olduğu gibi izin süresine eklenmesi gerekmez. Gazetecilerin yıllık izin uygulamasında yol izni bulunmuyor.

YILLIK İZNİN KULLANMA ZAMANI VE BÖLÜNMESİ

Yıllık iznin bu izne hak kazanıldığı tarih ile onu izleyen yıllık izne hak kazanılacağı tarih arasındaki bir dönemde kullandırılması gerekiyor. Yıllık izin bölünmez, fakat işin niteliğine göre bölünerek de kullanılabilir. Bunun içinde gazeteci ve işveren arasında yapılan sözleşme ile kararlaştırılır.

FERAGAT HAKKI VAR MI?

Gazeteci yıllık izin hakkından feragat edemeyeceği gibi yıllık izinde çalışma yasağı da bulunmuyor.

YILLIK İZİN ÜCRETİ UYGULANMASI

Yıllık ücretli izin kullandırılan gazeteciye bu izin süresine ait ücretin en geç yıllık izine başlarken ve temel ücreti ele alınarak ödenmesi gerekiyor. Ücreti peşin verilmesi gereken gazeteciye yıllık izin ücretinin de peşin ödenmesi gerekiyor.

 İDARİ PARA CEZASI

Gazeteciye bu Kanunun 21 inci maddesinde yazılı yıllık izni vermeyen veya izni vermiş olup da izin müddetine ait ücreti ödemeyen işverene, yıllık izin vermediği veya izin süresine ait ücretleri ödemediği kimsenin izin müddetine tekabül eden ücretler toplamının üç katı kadar idarî para cezası verilir; ayrıca gazeteciye ödenmesi gereken ücret toplamının iki kat olarak ödenmesi gerekir.

DENİZCİLERİN YILLIK İZİN HAKKI

Deniz İş Kanununa göre aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı (1 Ocak – 31 Aralık tarihleri arasında) içinde bir veya birkaç iş sözleşmesine dayanarak en az altı ay çalışmış olan gemi adamı, yıllık ücretli izne hak kazanmış oluyor.

Altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemi adamları için izin süresinin 15 günden, bir yıl ve daha fazla hizmeti olanlar içinse yılda bir aydan az olmaması gerekiyor. İzin işverenin uygun göreceği bir zamanda kullanılıyor. Bu haktan vazgeçilemiyor. Bir aylık izin, tarafların rızasıyla aynı yıl içinde kullanılmak suretiyle ikiye bölünmesi mümkün bulunuyor.

Gemi adamı, yıllık ücretli iznini yabancı bir memleket limanında veya hizmet akdinin yapılmış bulunduğu mahallin dışındaki bir yerde kullanmaya zorlanamaz.

Gemi adamı isterse, işveren veya işveren vekilinden ücretli izne ilişkin olarak 7 güne kadar ücretsiz yol izni de isteyebilir. Gemi adamının kusuru nedeniyle işverence ihbarsız fesih hakkının kullanımı durumu dışında feshe kadar kullanılmayan yıllık iznin ücretinin işverence ödenmesi gerekiyor.

Bu yazının tüm hakları Memurhaber.com'a aittir. "www." biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.