Yabancılar ve gurbetçiler de sosyal güvenlik destek primine tabidir

Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerden aylık alanlardan ülkemizde kendi adına ve hesabına bağımsız çalışacak olanlar hakkında, sosyal güvenlik sözleşmeleri, idari anlaşmalar ve protokollerdeki hükümlere göre işlem yapılması gerekiyor.

Buna karşın sosyal güvenlik sözleşmelerinde hangi ülke mevzuatına tabi olunacağına ilişkin düzenleme bulunmayan veya ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden aylık alanlar Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışmaya başlamaları halinde 01.10.2008 tarihinden sonra 4/1-b sigortalılığı kapsamında sigortalı sayılmaları gerekiyor.

Ülkemizle arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan ülkelerde sigortalı sayılanlar, akit ülkede sigortalı olduklarını gösterir mutabakatı sağlanmış belgeyi, sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde sigortalı sayılanlar ise o ülkede belge vermeye yetkili kuruluşlardan alacakları sigortalı olduklarını gösterir belgeyi kendi adına ve hesabına bağımsız olarak çalıştıkları yerdeki yetkili SGİM/SGM’ye vermeleri gerekiyor.

1/10/2008 tarihinden önceki uygulamada  yabancı bir ülkedeki çalışmalarından dolayı yaşlılık veya malullük aylığı almakta olanların Türkiye’de mülga 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olmayı gerektirecek faaliyetlerde bulunduklarında sosyal güvenlik destek primine tabi tescillerinin yapılması gerekiyordu.

1/10/2008 tarihinden itibaren ise bahsi geçen sigortalıların Türkiye’de kendi adına ve hesabına bağımsız faaliyetlerde bulunmaları halinde sosyal güvenlik destek primine tabi olmadan ikili sosyal güvenlik sözleşmelerinde yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla uzun vade sigorta kollarına tabi olarak prim ödemeleri gerekiyor.

Örneğin 01/7/2004 tarihinden itibaren Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden yaşlılık aylığı alan kişinin, Türkiye’de 10/8/2006 tarihinden itibaren şirket ortağı olması nedeniyle aynı tarih itibariyle sosyal güvenlik destek primine tabi tutulacak ve 30/9/2008 tarihi itibariyle bu kesinti sona erdirilip şirket ortaklığının devam etmesi halinde 1/10/2008 tarihi itibariyle 4/1-b sigortalılığı kapsamında sigortalılığının başlatılması gerekiyor.

Keza 15/8/1999 tarihinden itibaren Fransa’dan malûllük aylığı alan kişinin, Türkiye’de 20/9/2011 tarihinde gerçek usulde vergi mükellefiyeti başlaması nedeniyle sosyal güvenlik destek primine tabi olmadan 20/9/2009 tarihi itibariyle 4/1-b sigortalılığı kapsamında sigortalılığının başlatılması gerekiyor.

3201 sayılı Kanuna göre borçlanma yaparak 4/1-a sigortalılığı kapsamında aylık bağlananlardan zorunlu Bağ-Kur (4/1-b) sigortalısı olacak biçimde çalışması bulunan sigortalılar 1/10/2008 tarihinden itibaren sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışamazlar. Ancak bu sigortalıların 5997 sayılı Kanun ile değişik 3201 sayılı Kanunun 6 ncı maddesinin (B) fıkrasında yapılan düzenlemeyle 19/6/2010 tarihinden itibaren sosyal güvenlik destek primi kapsamında tescillerinin yapılması gerekiyor.

Bu nedenle 3201 sayılı Kanuna göre borçlandıkları süreler dikkate alınarak 4/1-a sigortalılığı kapsamında yaşlılık aylığı bağlananlardan zorunlu Bağ-Kur (4/1-b) sigortalısı olacak biçimde çalışması bulunanların 1/10/2008 tarihinden itibaren 19/6/2010 tarihine kadar (b) bendi kapsamında tescil işlemlerinin yapılması ve 19/6/2010 tarihinden itibaren ise sosyal güvenlik destek primi kapsamında sigortalı sayılmaları gerekiyor.

Örneğin yurtdışındaki çalışmalarından dolayı 30/9/2009 tarihinde 3201 sayılı Kanuna göre 4/1-a (SSK) sigortalılığı kapsamında borçlanma talebinde bulunarak yaşlılık aylığı bağlanan sigortalının 15/12/2009 tarihinde vergi kaydına istinaden 4/1-b sigortalılığı kapsamında çalışması başlamıştır. Sigortalının 15/12/2009 tarihinde 4/1-b sigortalılığı kapsamında sigortalılığı başlatılarak 18/6/2010 tarihinde sona erdirilmesi, 19/6/2010 tarihinden itibaren de sosyal güvenlik destek primi kapsamında tescilinin yapılması gerekiyor.