Organik tarıma büyük destek! GAP Organik Tarım Küme Projesi
GAP Organik Tarım Küme Projesi, T.C. Kalkınma Bakanlığı Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı (GAP BKİ) tarafından, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) teknik desteğiyle 2009-2017 döneminde yürütülmektedir. Projenin 2018 ortasına kadar uzatılması ön görülmektedir.
Proje çerçevesinde hazırlanan Küme Yol Haritası, Değer Zinciri ve Küme Analizleri yapılarak bir yılı aşan saha çalışmaları sonucunda hazırlanmış olup, çalışmada tabandan tavana katılımcı bir yaklaşım izlenmiştir. Rapor, GAP Organik Tarım Kümesini harekete geçirecek stratejik yol haritasını sunmaktadır.
Analiz aşamasında, Bölgedeki 9 ilden ilgili kurum ve
kuruluşların katkı ve katılımı ile 7 ilde11 adet çalışma
toplantısı; tanıtım, bilgilendirme ve odak grup toplantıları
düzenlenmiştir. Ayrıca organik tarım sektörü ile doğrudan veya
dolaylı olarak Bölge’den 100’ü aşkın kurum/kuruluş ve kişi, bölge
dışından ulusal ve uluslararası 50 kurum/kuruluş ve kişi ile
görüşmeler yapılmıştır. Saha çalışmalarına Güneydoğu Anadolu
Bölgesi’ne ek olarak Türkiye’nin diğer bölgeleri ve Avrupa’daki
bazı ülkeler de dâhil edilmiştir.
Proje kapsamında organik tarım sektörüne ilişkin ilgili tüm paydaşların katkıları ile katılımcı bir süreç dahilinde 2011 yılında hazırlanan GAP Organik Tarım Küme Yol Haritası’nda, Bölge’nin “2023’te geniş ve verimli sulanabilir tarım alanları ile Türkiye’nin önde gelen organik tekstil ve gıda hammadde tedarikçisi, yenilikçi ve rekabetçi organik üretim cazibe merkezi olması”, ortak vizyon olarak belirlenmiş ve anılan vizyon paydaşlarca sahiplenilmiştir.PROJE BİLEŞENLERİ:
1.1. Pilot uygulama havza ve ürünlerinin belirlenmesi
1.2. Pilot uygulama iş planlarının hazırlanması ve uygulanması
1.3. Tekrarlama ve ölçeklendirme modelinin geliştirilmesi ve uygulanması
Bileşen2: Üretim ve Pazarlama Yeteneklerinin ve
Kabiliyetlerinin Geliştirilmesi
2.1. Organik Tarım Danışmanlık ve Yayım Merkezi (OTADAM) iş
modelinin belirlenmesi ve iş planının
hazırlanması
2.2. İş planının uygulanması
2.3. GAP Organik Tarım Portalının oluşturulması
(http://www.gaporganik.org/tr/anasayfa )
Bileşen 3: Aktörlerarası İşbirliğinin
Geliştirilmesi
3.1. Küme yönetişim yapısının kurulması
3.2. Çalışma gruplarının oluşturularak faaliyetlerinin tasarlanması
ve uygulanması
PİLOT PROJELER: Diyarbakır Eğil İlçesi,
Ilgın Köyü’nde Organik Üretimde Artan Verim ve Yükselen Değer
Projesi, Kilis İlinde Organik Zeytinyağının Rekabet Gücünün
Artırılması Projesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Organik Bitki
Besleme ve Organik Girdilerin Kullanımı ile Bitki Koruma ve
Biyolojik Mücadele Pilot Projesi ve Diyarbakır İlinde Organik Pamuk
Üretimi Eğitim, Yayım ve Yaygınlaştırma Projesi yürütülmüştür. Hali
hazırda 5 pilot proje de bölgedeki kurum ve kuruluşlarla
yürütülmektedir.
Kümenin Kurumsallaşması, Kümeleri ve küme yönetimlerini
kıyaslayan uygulamalar incelendiğinde;
I. Hukuki statü kazanmış olmanın, kümelerin kurumsallaşması ve
başarısı için bir ön şart olduğunu görülmektedir.
GAP Organik Tarım Kümelenme Girişimi Yürütme Kurulu
Toplantısında (15 Haziran 2015) alınan karar gereği olarak; Bu
tüzel kişiliğin yapılan görüşmeler neticesinde Dernek olmasına “GAP
Organik Küme Derneği” olmasına karar verilmiştir. Dernek 2016
yılına kurulmuştur. Dernek yönetim kurulu seçilmiş ve görevine
başlamıştır. Dernek stratejik planı
hazırlanmaktadır.
Bölge’nin ilk Zeytinyağı işleme tesisi Kilis Organik Zeytin Üreticileri Birliği işbirliğinde kurulmuştur.
Bölge’nin ilk organik tavuk işleme tesisi Dicle Üniversitesi işbirliği ile kurulmuştur.
Bölge’nin ilk organik badem işleme tesisi Aksoy Gıda işbirliği ile Adıyaman Besni’de kurulmuştur.
Türkiye’nin organik tarım alanında ilk bölgesel kurumsal yapısı
GAP ORKÜDER kurulmuştur.
Proje faaliyetleri kapsamında Kasım 2012-Aralık 2017 arası dönemde, toplam 44 eğitim çalışması, 12’si yurtiçi, 5’i yurtdışı olmak üzere 17 fuar katılımı, 3’ü yurtiçi, 3’ü yurtdışı olmak üzere 6 adet teknik gezi olmak üzere toplamda 66 etkinlik gerçekleştirilmiştir. Eğitimlere 1904, fuarlara 752, teknik gezilere 100 olmak üzere toplam 2.756 kişinin katılımı ile etkinlikler gerçekleştirilmiştir.
Türkiye’nin organik tarım alanında ilk bölgesel kurumsal yapısı GAP ORKÜDER kurulmuştur.
Web Portalı oluşturulmuş ve GO, Eğil Organik, Kilizi, Ekorez
gibi markalar oluşturulmuş ve tescil işlemleri
desteklenmiştir.
Küme, ESCA Bronz etiketini almıştır.
Sürdürülebilir Kalkınma İçin Organik Tarım Forumu sektör temsilcileri ve ilgili kurumların katılımı ile gerçekleştirilmiş ve Şanlıurfa Deklarasyonu hazırlanarak, yayımlanmıştır.
2018 YILI İŞ TAKVİMİ: Türkiye’de ilk kez Ölçeklendirilebilir ve Tekrarlanabilir Model Çalışması yapılmıştır.
Bölge’nin rekabetçi olduğu ürünlerde organik ihtisas alt kümelerinin oluşturulmasına yönelik planlama çalışmaları tamamlanacaktır.
Sektörel projeler Kalkınma Ajansları ile işbirliğinde uygulanacaktır.
Eğitim, Tanıtım, Pazarlama ve Yayım Faaliyetleri
Gerçekleştirilecektir.
2011 yılında hazırlanan GAP Organik Tarım Küme Yol Haritasında bölgenin vizyonu “2023’te geniş ve verimli sulanabilir tarım alanları ile Türkiye’nin önde gelen organik tekstil ve gıda hammadde tedarikçisi, yenilikçi ve rekabetçi organik üretim cazibe merkezi olması” şeklinde belirlendi.
Son 10 yılda GAP Bölgesi’nde organik üretim miktarı %118 artış
gösterdi ve üretim miktarı 70.000 tona çıktı.
GAP Bölgesi’nde organik tarım değer zinciri ile ilgili ürün işleme, paketleme, örgütlenme, satış ve pazarlama alanlarında bugüne kadar 42 pilot proje uygulandı. 2018 sonu itibari ile toplam 50 projenin uygulanması planlanmakta.
Türkiye’de ilk kez bölgedeki kalkınma ajansları ile işbirliği halinde GAP Organik Tarım Değer Zinciri Pilot Uygulamalar Mali Destek Programı uygulandı.
Pilot projelerin 33’ü GAP Bölgesi’nde Organik Tarım Değer Zinciri Pilot Uygulamalar Mali Destek Programı kapsamında İpekyolu Kalkınma Ajansı, Dicle Kalkınma Ajansı, Karacadağ Kalkınma Ajansı ve GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı tarafından Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) teknik desteğiyle gerçekleştirildi.
Toplam 4.000 üyeli 8 Birlik/Kooperatifin kurulması ve
kurumsallaşması desteklendi.
Türkiye’nin organik tarım alanında ilk bölgesel kurumsal yapısı GAP Organik Küme Derneği (GAP ORKÜDER) kuruldu.
Gaporganik web portalı oluşturuldu.
2012- 2017 yılları arasında 44 eğitim düzenlendi. 12’si yurtiçi, 5’i yurtdışı olmak üzere 17 fuara katılım sağlandı. Yurtiçi ve yurtdışı olmak üzere 6 teknik gezi düzenlendi. 2.800 kişinin organik tarım konusunda kapasitesinin geliştirilmesi sağlandı.
Küme, ESCA Küme Bronz Mükemmeliyet Etiketini aldı.
Diyarbakır Eğil/Ilgın köyünde yapılan sulama altyapısı ile 34 çiftçinin istihdamı desteklendi.
Bölgenin ilk organik zeytinyağı işleme tesisi Kilis’te kuruldu. Tesisin günlük üretim kapasitesi 160 ton.
350 üyeli Kilis Organik Zeytin ve Zeytinyağı Üreticileri Birliği
desteklendi.
Kilis’te organik sertifikalı Antep fıstığı ve zeytin fidesi
yetiştirme amaçlı seralar kuruldu. Bölgedeki ilk organik badem
işleme ve paketleme tesisi Adıyaman Besni’de kuruldu.
Adıyaman’da 19 arıcıya güneş enerji panelli gezici arıcı evi
sağlandı. Yenilikçi yöntemlerle katma değeri artan organik arı
ürünleri üretildi.
Adıyaman, Şırnak ve Siirt’te 5.050 adet organik kovan dağıtıldı,
235 çiftçi istihdam edildi.
Bölgede organik sertifikalı tohumluk üreten ilk çoğaltma serası olan “Organik Tohumluk Üretim Merkezi” Diyarbakır’da kuruldu.
Bölgenin ilk organik tavuk yetiştirme ve organik tavuk yemi
üretim tesisi Dicle Üniversitesi’nde kuruldu.
Bölge’nin ilk organik pazarı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi işbirliği ile kuruldu.
Sürdürülebilir Kalkınma İçin Organik Tarım Forumu gerçekleştirildi ve Şanlıurfa Deklarasyonu yayımlandı.
Bölgenin ilk Sürdürülebilir Kalkınma İçin Organik Tarım Yarışması gerçekleştirildi. 3 kategoride kadın üreticiler ödül aldı.
Bölgenin ilk Ölçeklendirilebilir ve Tekrarlanabilir Model Çalışması yapıldı.