Memurların borçlanma haklarında önemli noktalar

Eski memur yeni memur ayrımına ilişkin önemli noktalara daha önceki yazılarımızda da değinmiştik. 5510 sayılı Kanunun yürürlük tarihi nedeniyle 15.10.2008 tarihinden önce bir şekilde Emekli Sandığı iştirakçisi olanlar eski Emekli Sandığı iştirakçisi oluyorlar. İlk defa kamu görevlisi oluşları (memur, yedeksubay, subay, astsubay, akademisyen v.b.) 15.10.2008 ve sonrasında gerçekleşenler ise 4/1-c sigortalısı oluyor. Aslında eski Emekli Sandığı iştirakçileri de 15.10.2008'den itibaren 4/1-c sigortalılığı kapsamında sayılıyor ama eski Emekli Sandığı iştirakçiliklerinden dolayı 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunundan kaynaklanan kazanılmış hakları devam ediyor.

İşte hizmet borçlanma hakları da 5434 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda ayrı ayrı düzenlenmiş olduğundan eski Emekli Sandığı  iştirakçileri ile ilk defa kamu görevlisi oluşları 15.10.2008 ve sonrasında gerçekleşen 4/1-c sigortalılarının borçlanma hakları da farklılık arz ediyor.

Eski Emekli Sandığı iştirakçilerinin;

Askerlik sürelerini (Muvazzaf ve ihtiyat, kısa dönem askerlikte er olarak, yedek subay okulunda geçen öğrencilik süreleri) (5434/ek m.8)

Avukatlık staj sürelerini (5434/ek m.31)

Doğum borçlanması (Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile üç defaya mahsus olmak üzere her doğum için doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan toplamda altı yılı geçmeyen) süreleri,

Doktora öğreniminde, tıpta uzmanlıkta geçen süreleri (5434/geçici madde 65)

Fahri imam-hatiplikte geçen süreleri (5434/ek m.47),

Geçici kadrolu, sözleşmeli, saat ücretli, yevmiyeli çalışma süreleri (5434/ek m.25),

Sağlık personelinin yurt içi ve yurt dışında serbest meslekte geçmiş çalışma süreleri,

Seçimler nedeniyle istifaen görevlerinden ayrılanların açıkta geçen süreleri (5434/geçici madde 147),

Yurt dışında geçen çalışma sürelerini (3201/m.1)

Borçlanma imkânı bulunuyor.

Vefat eden memurların borçlanma kapsamındaki süreleri ile aylığa hak kazanabilecek dul ve yetimleri de vefattan itibaren altı aylık sürede müracaatları halinde bu süreler borçlandırılarak taraflarına aylık bağlanması mümkün bulunmaktadır.

İlk defa 4/1-c sigortalısı olanlar ile SSK veya Bağ-Kur’a tabi çalışmakta iken 5510 sayılı Kanun kapsamına alınanların bu Kanunun 41 inci maddesine göre;

Askerlik sürelerini (Bu sürede zorunlu olarak 4/1-b (Bağ-Kur) sigortalılıkları devam edenler hariç olmak üzere, er veya erbaş olarak silâhaltında veya yedek subay okulunda geçen süreleri)

Aylıksız izin süreleri (4/1-c sigortalısı iken personel mevzuatlarına göre olmak koşuluyla)

Doğum Borçlanması (Kanunları gereği verilen ücretsiz doğum ya da analık izni süreleri ile 4/1-a, 4/1-b ve 4/1-c sigortalısı kadının, üç defaya mahsus olmak üzere her doğum için doğum tarihinden sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden işyerinde çalışmaması ve çocuğunun yaşaması şartıyla talepte bulunulan toplamda altı yılı geçmeyen) süreleri,

Gözaltı ve Tutukluluk (Kamu çalışanlarının 4/1-c sigortalısı olarak geçen süreleri hariç, sigortalı iken herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan bu suçtan dolayı beraat edenlerin tutuklulukta veya gözaltında geçen) süreleri,

Grev ve lokavtta geçen süreleri,

Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri,

Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa edenlerin istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreleri

Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal stajda geçen süreleri,

Sigortalı olmaksızın doktora öğreniminde veya tıpta uzmanlık için yurt içinde veya yurt dışında geçirdikleri normal doktora veya uzmanlık öğreniminde geçen süreleri,

borçlanma kapsamında bulunuyor.

Eski Emekli Sandığı iştirakçilerinin 5434 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanun olmak üzere her iki statüde tanınan borçlanma haklarının tamamından faydalanması mümkün bulunuyor.  

Borçlanma hesabı

Memuriyete ilk defa 15.10.2008 ve sonrasında başlayanların borçlanma hesapları tamamen 5510 sayılı Kanuna göre olup günlük borçlanacakları sürelerine ait prim tutarının, sigortalıların veya hak sahiplerinin talepte bulundukları tarihte döneminde geçerli olan 16 yaşından büyükler için geçerli asgari ücretin brüt tutarı kadar olan prime esas alt sınırı ve aynı asgari ücretin 6,5 katı olan üst sınırları arasında olmak üzere kendilerince belirlenen günlük kazancın yüzde 32’si oranında hesaplanması gerekiyor.

5510 sayılı Kanun’un geçici 4. maddesi gereğince 4/1-c sigortalısı sayılan ve haklarında 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulananlarla hak sahiplerince yapılacak borçlanma işlemlerinde borç tutarının belirlenmesinde 5434 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerekiyor.

Eski Emekli Sandığı iştirakçilerinin borçlanma tahakkukları iki şekilde yapılıyor.

Personel kanunlarına göre aylıksız izin süreleri ile yurtdışı borçlanmaları hariç olmak üzere borçlanma tahakkuku 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun ek 31. maddesindeki  “T.C. Emekli Sandığı’na yazılı olarak başvurdukları tarihteki öğrenim durumu itibariyle tabi oldukları personel kanunlarında yer alan hükümlere göre belirlenecek göreve giriş derece, kademe ve ek göstergeleri ile emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait tüm unsurların toplamının, o tarihte yürürlükte olan katsayılarla çarpımı sonucu bulunacak tutarlar esas alınarak, yine o tarihteki kesenek ve karşılık oranlarına göre hesap edilir. "

hükmü çerçevesinde göreve giriş tarihindeki derece, kademe ve ek göstergesine göre hesaplanması gerekiyor.  

Aylıksız izin alanlara ise

"Personel kanunlarına göre aylıksız izinli sayılanlardan aylıksız izinli olarak geçen sürelere ilişkin kesenek ve karşılıklarını istekleri halinde her ay veya 102. maddede yazılı süreler içinde; başvurmaları ve başvuru tarihindeki katsayılar ve emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait diğer unsurlar ile kesenek ve karşılık oranları esas alınmak suretiyle hesaplanacak kesenek ve karşılıklarını aynı süreler içinde defaten ödemeleri halinde aylıksız geçen izin süreleri emeklilik yönünden eski derecelerinde değerlendirilir" hükmü doğrultusunda başvuru tarihindeki katsayılar ile birlikte emekli keseneğine esas aylığın hesabına ait diğer unsurlar da dikkate alındığından daha yüksek bir borçlanma bedeli ile karşılaşılacaktır.  

657 sayılı Kanun’a tabi olarak 20 yıldır görev yapan dört yıllık üniversite mezunu mühendis-mimar-tabip-veteriner) bir memurun SGK kayıtlarına 15.10.2015 tarihinde geçen dilekçesi ile muvazzaf askerlikte geçen sekiz aylık süresini borçlanmak istemesi halinde tahakkuk aşağıdaki gibi olacaktır.


Aynı mühendis daha önce almış olduğu sekiz aylık aylıksız izin süresini de 15.10.2015 tarihli dilekçesiyle borçlanmak istesin. Bu durumda borçlanma talep tarihindeki derece ve kademesi olan 1/4 derece ve kademeye göre 1500 gösterge ve 3600 ek göstergeye göre hesap yapılacağından aylıksız izin borçlanma tahakkuku aşağıdaki gibi olacaktır.



Tablolardan görüleceği üzere aylıksız izin borçlanmaları diğer borçlanmalara göre daha yüksek tutarda oluşmaktadır. Aylıksız izin borçlanmalarının emekli ikramiyesi  hesabına da dahil edilmeyeceği göz önüne alınırsa gerçekten ihtiyaç yoksa bu borçlanmanın yapılması yerine alternatiflerin aranması yerinde olacaktır.  

5434 sayılı Kanunun ek 27 nci maddesine göre eski Emekli Sandığı iştirakçisi olanların borçlanmalarında 30 güne kadar borçlanma isteğinden dönülebiliyor, 30 gün geçtikten sonra dönülemiyor. Borçlanma yaptıktan sonra altı ay emekliliğe başvuramama şartı da bu iştirakçiler için söz konusu oluyor.