İş kazalarında ihmali olan cezasını öder

Ne yazık ki iş kazaları ülkemizin gündeminden düşmüyor.

Önceki gün Şırnak’ta bir madende meydana gelen kazada 3 işçi göçük altında kaldı.

Gün geçmiyor ki ülkemizin dört bir köşesinden iş kazası haberleri duymayalım.

İş kazaları konusunda dünyada ülkemizin adı ne yazık ki Brezilya ve Bangladeş gibi ülkelerle birlikte anılıyor.

Bunun en önemli nedeni ise iş sağlığı ve güvenliği alanında tedbirlere uyulmaması.

Oysa mevzuatımızda iş kazaları halinde ciddi cezalar getirilmiş, çok sıkı sorumluluklar düzenlenmiştir.

Bu yazımızda iş kazalarına iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyamaması sonucu neden olanların sosyal güvenlik hukuku yönünden ne gibi yaptırımlara tabi tutulduklarını açıklayacağız.

İş Kazaları SGK Tarafından Denetleniyor

Ülkemizde iş kazalarını soruşturan iki kurum var: SGK ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı.

İş kazaları işveren tarafından SGK’ya yapılması zorunlu olan bildirimler ile ortaya çıkıyor. İşveren bildirim yapmaz ise de genelde ihbar veya şikâyetlerin denetim elemanlarınca soruşturulması sonucu tespit ediliyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu kendisine bildirilen olayın iş kazası sayılıp sayılmayacağı hakkında bir karara varılabilmesi için gerektiğinde denetim yapmakta. Bu denetim hususunda SGK’nın denetim ve kontrol ile yetkilendirilen memurları olan SGK Denetmenleri/Müfettişleri yada Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri yetkili. Askeri iş yerlerinin denetimi Askeri İş Müfettişlerince de yapılabiliyor.

İş Kazasını Yanlış Bildiren Cezasını Öder

Bu soruşturma sonunda işverence yazılı olarak bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, SGK’ca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan yasal faizi ve yaptırımları ile birlikte tahsil edilmekte.

Başka bir deyişle aslında iş kazası geçirmemiş birini iş kazası geçirmiş gibi bildiren, iş kazasının niteliğini ve özelliklerini yanlış bildiren, ihmal ve hataları sonucu iş kazası oluştuğunu gizleyen bunun sonucunu ödüyor.

SGK’nın yaptığı tüm masraflar bu kişilere ödettiriliyor.

İş Kazasında İhmali Olan Bedelini Öder

SGK’ca yapılan soruşturmalarda iş kazasının oluşumunda işveren, işçi ve üçüncü kişilerin kusur oranları da araştırılmakta, kazanın meydana gelmesinde kimlerin kusurlu olduğu tespit edilmektedir.

İş kazası ve meslek hastalığı, işverenin kastı veya sigortalıların sağlığını koruma ve iş güvenliği mevzuatına aykırı bir hareketi sonucu meydana gelmişse, SGK’ca sigortalıya veya hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değeri toplamı, sigortalı veya hak sahiplerinin işverenden isteyebilecekleri tutarlarla sınırlı olmak üzere, SGK’ca işverene ödettirilir.

Başka bir deyişle iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uymaması sonucu iş kazasına neden olan bir işveren sigortalıya hayat boyu bağlanacak maaşı SGK’ya peşin öder.

Bu ise bazı hallerde trilyonlara varan cezalar demektir.

İşveren Sorumluluğu Üzerinden Atamaz

İşverenin sorumluluğunun tespitinde kaçınılmazlık ilkesi dikkate alınır.

Başka bir deyişle işveren, “duymadım, görmedim, bilmiyordum” diyerek paçayı sıyıramaz.

İşverenin iş hukuku gereğince eğitim verme, riskleri belirleme, tedbirleri alma, gözetleme ve denetim yükümlüğü vardır. Bu yüzdendir ki iş kazası halinde “kurtuluş beyyinesi” sunamaz.

İş kazasının, yasal süresi içerisinde işveren tarafından SGK’ya bildirilmemesi halinde, bildirim tarihine kadar geçen süre için sigortalıya ödenecek geçici iş göremezlik ödeneği, SGK’ca işverenden tahsil edilir.

Görüldüğü üzere iş kazası hallerinde ihmali olanlara ciddi cezalar getirilmiştir.

Rapor Almadan İşçi Çalıştıran Bedelini Öder

Çalışma mevzuatında sağlık raporu alınması gerektiği belirtilen işlerde, böyle bir rapora dayanılmaksızın veya eldeki rapora aykırı olarak bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılan sigortalının, bu işe girmeden önce var olduğu tespit edilen veya bünyece elverişli olmadığı işte çalıştırılması sonucu meydana gelen hastalığı nedeniyle, SGK’ca sigortalıya ödenen geçici iş göremezlik ödeneği işverene ödettirilir.

İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık, üçüncü bir kişinin kusuru nedeniyle meydana gelmişse, sigortalıya ve hak sahiplerine yapılan veya ileride yapılması gereken ödemeler ile bağlanan gelirin başladığı tarihteki ilk peşin sermaye değerinin yarısı, zarara sebep olan üçüncü kişilere ve şayet kusuru varsa bunları çalıştıranlara rücû edilir.

Başka bir deyişle iş kazası işçinin yada işverenin değil de başka bir kişinin ihmali ve kusuru ile oluşmuşsa bu kişi de SGK’ca iş kazası geçirene yapılana maaşları peşin olarak SGK’ya ödemek zorundadır.

Rücu Mekanizmasında İstisnalar Var

Ancak burada bir istisna vardır.

İş kazası, meslek hastalığı ve hastalık; kamu görevlileri, er ve erbaşlar ile kamu idareleri tarafından görevlendirilen diğer kişilerin vazifelerinin gereği olarak yaptıkları fiiller sonucu meydana gelmiş ise, bu fiillerden dolayı haklarında kesinleşmiş mahkûmiyet kararı bulunanlar hariç olmak üzere, sigortalı veya hak sahiplerine yapılan ödemeler veya bağlanan gelirler için kurumuna veya ilgililere rücû edilmez.

Bu hüküm ile kamu görevlilerine bir istisna getirilmiştir.

Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölümlerde, sosyal güvenlik mevzuatı uyarınca hak sahiplerine bağlanacak gelir ve verilecek ödenekler için, iş kazası veya meslek hastalığının meydana gelmesinde kusuru bulunan hak sahiplerine veya iş kazası sonucu ölen kusurlu sigortalının hak sahiplerine, SGK’ca rücû edilmez.

Başka bir deyişle SGK iş kazası sonucu ölen müteveffa işçinin ailesine “arkadaş, gel bu parayı öde” demez.

---

Kıssadan Hisse

“Affetmek ve unutmak iyi insanların intikamıdır.”

— Friedrich Schiller

---

Sorularınız için:

http://www.twitter.com/bunyaminesen

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: