İş güvencesinin kapsamı genişliyor

İstanbul’dan Bilal EMİRALİOĞLU soruyor: “Bünyamin bey, torba yasa ile iş güvencesinin kapsamı genişletiliyormuş diyorlar, doğru mudur? Bu kapsamda kimlere iş güvencesi geliyor? Ayrıntılı bilgi verirseniz sevinirim.”

Sayın okurum, doğru duymuşsunuz; halen Meclis Genel Kurulu’nda görüşülmekte olan 639 sıra sayılı Kanun teklifi iş güvencesinin kapsamını genişletecek önemli bir düzenlemeyi hayata geçiriyor.

Kamuoyunda “torba yasa” olarak bilinen ve Soma Maden Faciası sonrasında gündeme gelen yasa ile yer altı işlerinde çalışan işçiler için iş güvencesi genişletiliyor.

İş hukukumuzun temel unsurlarından biri olan iş güvencesinin kapsamının genişletilmesi önemli bir değişiklik oluşturuyor.

İş güvencesi nedir, nasıl uygulanmaktadır, maden işleri ve diğer yer altı işlerinde çalışan işçiler için gelen yeni düzenleme neleri kapsamaktadır? Bu soruların cevaplarını tüm okurlarımızı bilgilendirecek şekilde verelim.

İş Güvencesi Nedir?

“İş güvencesi” kavramı 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında getirilmiş bulunan bir çalışma güvencesini ifade eder.

İş güvencesi kapsamında bulunan işçilerin iş sözleşmeleri feshedilirken bu feshin kanunda tanımlanan “geçerli bir neden”e dayanması aranmaktadır.

Daha açık bir ifade ile söyleyecek olursak işveren her istediği zaman işçiyi işten çıkartmamakta, işverenin işe alma ve işten çıkartmadaki yönetim serbestisi kısıtlanmaktadır.

İşveren, iş güvencesi kapsamındaki işçisini işten çıkartırken kanunda sınırları net olarak belirlenmiş şartlara dayanmak zorunda kalır.

Bu durum işverenlerin yönetim serbestisini kısıtlarken işçilere lehine ise pozitif bir ayrımcılık oluşturur.

Kimler İş Güvencesi Kapsamında?

Mevcut İş Kanunu’muz uyarınca 30 veya daha üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan ve en az altı aylık kıdemi bulunan belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler “iş güvencesi” kapsamındadır.

Bu kapsama giren işçilerin iş akdini feshetmek isteyen işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır.

Altı aylık kıdem hesabında iş mevzuatı uyarınca çalışılmış gibi dikkate alınan tüm süreler dikkate alınmaktadır.

Ancak işçinin en az altı aydır o işyerinde çalışıyor olması temel bir şarttır.

İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilmektedir.

İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenmektedir.

Kimler İş Güvencesi Kapsamına Alınıyor?

İşte bu altı aylık çalışma şartı, şimdi torba yasa ile değiştiriliyor.

Yer altı işlerinde çalışan işçiler için kıdem şartı aranmadan iş güvencesi kapsamına alınmaları torba yasanın ikinci maddesi ile iş hukukumuza giriyor.

Söz konusu madde TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilmiş bulunmakta.

Kanun metninde “yer altı işlerinde çalışanlar” ibaresi geçmekte. Bu kapsamda yalnızca maden işlerinde çalışanlar değil, yer altı işi sayılan her türlü işte çalışanlar çalışmaya başladıkları ilk günden itibaren iş güvencesi kapsamına giriyor.

Bu kapsama maden işyerlerinde yer altında çalışanlar, inşaat işyerlerinin yer altı işlerinde çalışanlar, tünel ve viyadük işlerinin yer altı kısımlarında çalışanlar, yer altında kablo ve tesisat döşeme işlerinde çalışanlar gibi pek çok çalışan giriyor.

Tek şart ise, o işyerinde iş akdi sonlandırılacak işçi de dâhil olmak üzere en az 30 işçinin çalışıyor olması.

Geçersiz Fesih Nedenleri Nelerdir?

İş güvencesi kapsamındaki çalışanlar işten çıkartılırken özellikle aşağıdaki hususlar fesih için geçerli bir sebep oluşturmamakta:

a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.

b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.

c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhineidari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.

d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.

e) Hamile kadınların İş Kanunu’nda öngörülen hallerde ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemeleri.

f) Hastalık veya kaza nedeniyle işe gelemeyen işçinin bu nedenle işe geçici devamsızlığının ihbar süresini altı hafta geçmesine kadarki süredeki devamsızlığı.

İşe İade Edilmek Mümkün

İş güvencesi işverenin işten çıkarma konusundaki yönetim serbestisini kısıtladığından ötürü iş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminde sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli bir sebep olmadığı iddiasında bulunursa işe iade talebiyle dava açabilmektedir.

Fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açılmalıdır. Eğer taraflar uzlaşırsa uyuşmazlık aynı sürede özel hakeme de götürülebilmektedir.

Feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir.

İşçi, feshin başka bir sebebe dayandığını iddia ettiği takdirde, bu iddiasını ispatla yükümlüdür.

İşçiyi Tekrardan İşe Almak Zorunludur

İşverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işveren, işçiyi bir ay içinde işe başlatmak zorunda kalacaktır.

Başlatmaması halinde ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında, miktarı mahkemece belirlenen tazminatı ödemekle yükümlü olur. Ayrıca işçiye kararın kesinleşmesine kadar çalıştırılmadığı süre için en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer hakları da ödenecektir.

İşe başlatılmayan işçiye bildirim süresi verilmemiş veya bildirim süresine ait ücret peşin ödenmemişse, bu sürelere ait ücret tutarı da ayrıca ödenmek zorunda kalınacaktır.

---

Kıssadan Hisse

“Kimin düşündüğü ile söylediği bir olursa işte doğru insan odur.”

— Yusuf Has Hacib

---

Sorularınız için:

www.facebook.com/bunyaminesen.yazilar

Yazarın tüm yazıları için: