GSS borcu olanlar ne yapmalı?

İstanbul’dan okurumuz G. K. soruyor: “Bünyamin bey, size bir konuda danışmak istiyorum. Babama SGK’dan bir tebligat geldi. Tebligata göre 4 milyar Lira civarında bir sigorta borcu çıkartmışlar. Babam başkasının arabasıyla Ankara’da taksi şoförlüğü yapmakta. Sigorta için SGK’ya başvurmamıştı. Gelen tebligatı ekte gönderiyorum. Bu neyin borcudur? Babamın bu parayı ödeyecek gücü yok. Bu paraya nasıl itiraz edebiliriz? Ödemediğimiz takdirde bir müeyyidesi olur mu?”

Sayın okurum, gönderdiğiniz resmi yazıya göre babanıza Genel Sağlık Sigortası (GSS) Prim borcu gelmiş.

Sizin gibi prim borcu çıkartılmış olan milyonlarca vatandaş bulunmakta, bu konuda sık sık sorular alıyoruz. SGK’dan gelen borç tebligatını gören vatandaşlar ne yapacağını şaşırıyor.

Genel Sağlık Sigortası sistemi tüm vatandaşları sağlık güvencesi kapsamına almış olsa da, henüz prim ödeme sistemindeki sıkıntılar sürüyor.

Genel sağlık sigortası nedir, neden GSS borcu çıkar, borcu olanlar ne yapmalı; ayrıntılı olarak açıklayalım.

Genel Sağlık Sigortası Zorunlu

Bilindiği üzere ülkemiz 1 Ocak 2012 tarihinden itibaren genel sağlık sigortasına geçti.

GSS temelde bir sosyal sağlık sigortası. GSS sistemi kapsamında bir işyerinde çalışmandan yani zorunlu sigortalı olmadan tüm vatandaşlar sağlık sigortalısı sayılıyor.

Dahası, genel sağlık sigortası vatansız ve sığınmacılar, Türkiye’de ikamet tezkeresi alarak ikamet eden yabancılar gibi birçok kesimi de sağlık güvencesine kavuşturuyor.

Genel sağlık sigortası sistemi ile ülke sathında sağlık hizmetlerinden yararlanamayan hiç kimsenin kalmaması hedeflendi.

GSS temel olarak primli bir sistem. Başka bir deyişle sağlık hizmetlerinden faydalanmak için prim ödemek gerekiyor.

Ancak yapılan gelir testine göre geliri asgari ücretin üçte birinden az geliri olduğu tespit edilen vatandaşlardan ise prim alınmıyor. Böylece de geçmişte Yeşil Kart sisteminde olduğu gibi muhtaç kişilerin sağlık giderlerinin yine devletçe ücretsiz karşılanması hedeflenmiş bulunmakta.

Prim Tutarları Her Yıl Artıyor

Genel sağlık sigortası isteğe bağlı değil. Yani herkes için zorunlu.

01.07.2013 ila 31.12.2013 tarihleri arasında Genel Sağlık Sigortalısı olanların ödeyecekleri genel sağlık sigortası aylık prim tutarı şöyle:

- Aylık geliri, asgari ücretin üçte birinden asgari ücrete kadar olduğu tespit edilenler için, 1.021,50 TL / 3 = 340,50 TL x % 12 = 40,86 TL,
- Aylık geliri, asgari ücretten asgari ücretin iki katına kadar olduğu tespit edilenler için, 1.021,50 TL x % 12 = 122,58 TL,
- Aylık geliri, asgari ücretin iki katından fazla olduğu tespit edilenler için,
1.021,50 TL x 2 = 2.043,00 TL x % 12 = 245,16 TL,

Kişiler gelir testi sonucu tespit edilen gelirlerine göre sağlıktan yararlanmak için bu tutarları ödemek zorunda.

Prim tutarları asgari ücrete endeksli olduğu için her yıl 1 Ocakta ve 1 Temmuz’da asgari ücret artışı kadar artıyor.

Gelir Testi Yaptırmayan Zararlı Çıkıyor

Gelir testleri 2012 yılının başından beri Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarınca yapılıyor. Gelirinizdeki artış ve düşüşü ise tekrardan test yaptırmak için bildirmek gerekiyor.

Zorunlu tutulmasına karşın hiçbir gelir testi yaptırmayanlar ise en üst limit üzerinden yani aylık 245,16 TL üzerinden prim ödemek zorunda kalıyor.

Belirttiğimiz üzere geliri asgari ücretin üçte birinden az olan muhtaçların ise primini devlet ödüyor.

Zorunlu sigortalı olanlar ise bu kapsamda GSS primi ödemek zorunda değil. Yani bir kişi eski tabirleri ile SSK, Bağ-Kur yada Emekli Sandığı kapsamında çalışıyorsa zaten GSS’li olduğundan tekrardan prim ödemek zorunda kalmıyor.

Tabii bu kayıtdışı çalışmayanlar için geçerli bir durum.

2012 Ocak’tan Beri GSS Borcu Birikiyor

Bu açıklamalardan sonra gelelim okurumuzun sorduğu sorunun cevabına.

Babanıza GSS prim borcu çıkartılmış durumda.

Dahası Vakıflara gidip gelir testi yaptırmadığı için en yüksek tutar olan asgari ücretin iki katı üzerinde kazancı olanlar gibi sigorta primi tahakkuk ettirilmiş.

Tebliğ tarihine kadar olan primlerin tutarı da faizi ile birlikte babanıza borç olarak çıkartılmış.
Yani, babanıza çıkartılan borç mevzuata uygun, borçta kayıtlara göre bir yanlışlık yok…

Takside Çalışan Sigortalı Olmalı

Babanıza gönderilen borç kayıtlara uygun olmasına uygun ama; babanızın bir de takside çalışması var. Yani kayıt dışı çalışması var.

Oysa babanız takside çalışmasından ötürü sigortalı olmalıydı.

Kanundaki özel bir düzenleme ile ay içerisinde 10 günden az çalışan taksiciler primlerini kendileri ödemek suretiyle, diğer taksiciler ise eski tabirle SSK’lı yeni tabirle 4/1-(a)’lı olmak zorunda.

Babanız sigortalı olmuş olsa 10 günden az çalışıyorsa primini 30 gün üzerinden kendisi ödeyecekti. Üstelik bu günler emeklilik için sayılacaktı.

Ayda 10 günden daha fazla çalışıyor ise işvereni adına prim ödemek zorundaydı, babanızın cebinden beş kuruş çıkmayacaktı.

Babanızın çalışmaya başladığına dair bildiriminizi ise meslek kuruluşu yada işveren yapmak durumundaydı.

10 Günden Fazla Çalıştıysanız SGK’ya İtirazda Bulunun, Borcunuz Azalır

Gelelim size tavsiyemize.

Eğer babanız borç çıkartılan dönem boyunca her ay 10 günden fazla çalışıyor idiyse SGK’ya başvurarak kayıtdışı çalıştırıldığını şikayet edin.

Yapılacak denetimde Sosyal Güvenlik Denetmenleri/ Müfettişleri babanızın o dönemde çalışmakta olduğunu tespit eder ise adına çıkartılan GSS borçları iptal edilecektir.

10 günden fazla çalışıyorsanız babanızı sigortasız olarak çalıştıran taksi sahibi işveren çalıştırdığı dönemlerin primlerini cezasıyla ödemek zorunda kalacak, babanıza bu dönemler için

GSS borcu çıkmayacak. Üstelik bu dönemler yalnızca sağlık hizmeti sağlamayacak; babanıza yaşlılık aylığı bağlanmasında yani gelecekte emekli olmasında da dikkate alınacak.

Eğer 10 günden az çalışıyor olması halinde ise SGK’ya itirazda bulunmanızı tavsiye etmeyiz. Zira taksici çalıştığınız dönemlerin borcunu % 32,5 oranında siz kendiniz ödemek zorunda kalacaksınız ki, bu bugün size çıkartılan borçtan fazla olacaktır.

Şunu tekrardan tüm okurlarımızı bilgilendirecek şekilde tekrarlayalım: Kişiler zorunlu sigortalılık kapsamından çıktıktan sonra, eğer emekli olmadıysa, mutlaka gelir testi yaptırması gerekir.

---
Kıssadan Hisse
“Her gerçek dehâ, naif olmak durumundadır.”
— Friedrich Schiller
---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: