Erkek ve kız çocukların sağlık yardımı hakkında önemli noktalar

5510 sayılı Kanundan önce 506, 1479, 5434 sayılı Kanunlara göre kız çocukları evlenene kadar veya boşandıktan sonra ölene kadar anne veya babaları üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyorlardı.

Erkek çocukları ise 506 sayılı Kanuna tabi SSK sigortalılarının erkek çocukları, 1479 sayılı Bağ-Kur Kanununa tabi sigortalıların erkek çocukları ve 5434 sayılı Kanuna göre yaş ve eğitim durumuna bağlı olarak, görevdeki memurların çocukları ise 657 sayılı Kanunun 205-209 uncu maddesine göre ise 25 yaşına kadar eğitim şartı aranmaksızın sağlık hizmetlerinden faydalanıyorlardı.

5510 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinde erkek çocukların ebeveyninden dolayı sağlık yardımı alabilmeleri konusu düzenlenmiş bulunuyor. Buna göre 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın 5510 sayılı Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları ancak anne-babadan dolayı sağlık yardımı alabiliyor.

Kız çocuklarında eski kanunlara göre bir geriye gidiş söz konusu olmakta ise de 6111 sayılı Kanun ile 2011 yılında yapılan değişiklik ile 5510 sayılı Kanunun Geçici 12 nci maddesinde yapılan değişiklik ile evlenme veya işe girme gibi durumda değişiklik hallerinde eski kanunlara dönerek yaş sınırı olmaksızın anne veya babaları üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanabilme hakkı yeniden tanınmaya başlanarak bu sorun çözülmüş bulunuyor.

Erkek çocuklar için ise durumda değişiklik halinde eski kanunlara dönüş yapılamıyor. Peki bu durum neyi değiştiriyor?

Hemen belirtelim.

15.10.2010 Tarihi Önemli

Durumda değişiklik olayı daha çok 15.01.2010 tarihinde iştirakçiliği devam eden memurların çocuklarını ilgilendiriyor.

Zira kamu görevlilerinin tedavi yardımı alma hakkının Genel Sağlık Sigortasına devredildiği 15.01.2010 tarihinde görevdeki memurlar gibi Emekli Sandığı iştirakçilerinin erkek çocuklarından 15.01.2010 tarihinden itibaren evlenme- boşanma, işe girip-çıkma veya ebeveynin emekli olması gibi durumda değişiklik hali olmayanlar 657 sayılı Kanunun 204-206 ve 209 uncu maddeleri çerçevesinde öğrenim hayatı devam etmese bile 25 yaşına kadar 657 sayılı Kanundan gelen kazanılmış hakları kapsamında GSS ve gelir testi zorunluluğuna tabi olmadan genel sağlık sigortasından faydalanabilirler.

Durumda değişiklik kabul edilen işe giriş-işten çıkış hali sayılma bakımından memurun erkek çocuğunun 18 yaşını doldurmadan önce zorunlu sigorta kollarına tabi olarak çalışmış olması, öğrenim görmekte iken öğrenim durumuna göre akademik takvim esas alınarak yarıyıl ve yaz tatillerinde sigortalı olması halleri durum değişikliği sayılmaması gerekiyor.

Yani kısaca 15.01.2010 tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumunca devralınan kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlar ile 15.10.2010 tarihinde devralınan Türk Silahlı Kuvvetlerinde çalışan askeri ve sivil personelin erkek çocukları durum değişikliği olmaması şartıyla okuyup okumadıklarına bakılmaksızın 25 yaşına kadar anne veya babası üzerinden sağlık yardımlarından yararlandırılması gerekiyor.

Durumda değişiklik

5434 sayılı Kanuna tabi sigortalının 25 yaşını doldurmamış erkek çocuklarının evlenmesi, işe girmesi, 5434 sayılı Kanuna tabi ebeveynin emekli olması durum değişikliği sayılmakta daha sonra durum değişikliği ortadan kalkanların sağlık yardımlarından yararlanma şartları 5510 sayılı Kanuna göre belirleniyor, yani artık öğrenim odaklı hak sahipliğine geçilmiş oluyor.  

Çocuğun ebeveynlerinden biri üzerinden bakmakla yükümlü olunan kapsamında sağlık hak sahipliği yapılmış ise, SGK ünitelerine müracaat etmek suretiyle ve yazılı talepte bulunmaları halinde bu kayıt değiştirilerek diğer ebeveyni üzerinden çocuğun hak sahipliği açılması da mümkün bulunuyor.

Durumda Değişiklik Sayılan Haller

5510 sayılı Kanundan önce yürürlükte olan ilgili Kanunlar gereğince bakmakla yükümlü olunan kişi sayılanlardan;
- Erkek ve kız çocukları ile malûl çocukların evlenmesi, sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olması, gelir veya aylık bağlanması,
- Bakmakla yükümlü konumundaki anne veya babanın sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olması, gelir veya aylık bağlanması, gelir seviyesinin yükseldiğinin tespiti ya da evlenmesi,
- 25 yaşını doldurmamış 5434 sayılı kanuna tabi çalışan babası veya annesinden faydalanan erkek çocuğunun yararlandığı annesi veya babasının emekliliğe ayrılması,

halleri, durum değişikliği sayılıyor.

Durumda Değişiklik Sayılmayan Haller

Durum değişikliği ile 5510 sayılı Kanundan önce yürürlükte olan ilgili Kanunlar gereğince bakmakla yükümlü olunan kişi olarak sahip oldukları kazanılmış hakları sona ermiş oluyor.

Ancak erkek çocuklarının;
- Askerlik hizmetini er ve erbaş olarak yapması;
- 18 yaşını doldurmadan önce zorunlu sigorta kollarına tabi olarak çalışmış olması,
- Öğrenim görmekte iken öğrenim durumuna göre akademik takvim esas alınarak yarıyıl ve yaz tatillerinde sigortalı olması,
durum değişikliği sayılmaz.

GSS için Öğrencilik Belgesi Gerekenler

Öte yandan bu istisna kapsamında olmayıp 5510 sayılı Kanuna tabi durumda olanlardan eğitim durumuna bağlı olarak sağlık yardımları 20 ve 25 yaşına kadar uzatılacak çocukların aktivasyonlarının devam etmesi için Milli Eğitim Bakanlığı veya Yükseköğretim Kurumu kayıtlarından öğrencilik bilgileri alınmakta sağlık hak sahiplikleri devam ettiriliyor.

Söz konusu birimlerden elektronik ortamda kayıtların alınamaması durumunda ise öğrencilerin her öğrenim dönemi başında öğrenci belgeleri ile SGK birimlerine müracaat etmeleri gerekiyor. Eski kanunlara tabi emeklilerin kız çocukları ile 5434 sayılı Kanuna tabi erkek çocuklarına da 25 yaşına kadar öğrenci belgesi gerekmediğinden, bunların aktivasyonlarının SGK’ca otomatik olarak açılması gerekiyor.

Yüksek Lisans ve Doktora Öğrencileri

Yükseköğrenim denince sadece ön lisans ve lisans öğreniminin anlaşılmaması gerekiyor. Erkek çocukların öğrencilik haklarından yararlanma kapsamına yüksek lisans ve doktora yapan öğrenciler de giriyor. Yeter ki 25 yaşını doldurmamış olsun. 25 yaşını doldurmuşsa ister lisans öğrenimini tamamlamamış olsun, isterse yüksek lisans ve doktora yapıyor olsun sağlık yardımı yaş nedeniyle kesiliyor.

Ayrıca, 1 Haziran 2012 tarihinden itibaren yürürlüğe giren düzenleme gereği, bu tarihten sonra lise ve dengi okuldan mezun olan öğrenciler, mezuniyet tarihinden itibaren 120 gün daha bakmakla yükümlü olunan kişi kapsamında değerlendirilebiliyor.