18 yaşından küçük olanlar memuriyete hangi koşullarda atanabilir?

Bilindiği üzere, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Memuriyete girişte yaş” başlıklı 40 ıncı maddesinde “Genel olarak 18 yaşını tamamlayanlar Devlet memuru olabilirler. Bir meslek veya sanat okulunu bitirenler en az 15 yaşını doldurmuş olmak ve Türk Medeni Kanununun 12 nci maddesine göre kazai rüşt kararı almak şartiyle Devlet memurluklarına atanabilirler.” hükmü yer alıyor.

Bu durum çerçevesinde; KPSS merkezi yerleştirme işlemlerine başvuran adayların bir meslek veya sanat okulundan mezun olmuş olması halinde merkezi yerleştirme işlemlerinin son günü itibariyle kazai rüşt kararı almış veya 18 yaşını tamamlamış olması gerekiyor.

Bir meslek veya sanat okulundan mezun olmayan adayların ise merkezi yerleştirme işlemlerinin son günü itibariyle 18 yaşını tamamlamış olması gerekiyor.

Kimlerin kazai rüşt kararı ile atanabileceği konusundaki sınırlamanın dışında kazai rüşt kararı alanların seçebilecekleri devlet memur kadroları bakımından ayrı bir sınırlama daha bulunuyor. 5434 sayılı Kanunun ek 21 inci maddesine göre "Bir meslek veya sanat okulunu bitirenlerden, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kazai rüşt kararı almak suretiyle Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığına tabi ve öğrenimleri ile ilgili görevlere atananlar hakkında, 5434 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde yazılı 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmaz" hükmü çerçevesinde kazai rüşt kararı aldırarak 18 yaşından önce memuriyete atananlar meslek ve sanatları dışında devlet memur kadrolarını tercih etmeleri mümkün bulunmuyor.

Yine 5434 sayılı Kanunun 105 inci maddesinde;

"Bu kanunun iştirakçilere ait çeşitli hükümlerinin tatbikında; emeklilik hakkı tanınan bir vazifeye ilk defa tayin sırasında kurumlara gösterilen nüfus hüviyet cüzdanlarında yazılı doğum tarihleri, eğer 18 yaşını tamamladıktan sonra yaş düzeltilmesi yapılmış ise 18 yaşının doldurulması tarihindeki doğum tarihleri, dul ve yetimler hakkındaki hükümlerinin uygulanmasında da, dul ve yetim aylıklarına veya (Toptan ödeme) ye hak kazanıldığı tarihlerde bunların kayıtlı bulundukları nüfus idarelerindeki doğum tarihleri esas tutulur" hükmü bulunuyor.

Evlenmekle de Reşit Olunur

Türk Medeni Kanunu'na göre 11. ve 12. maddelerinde ergin olmanın onsekiz yaşın doldurulması, evlenme ve onbeş yaşını dolduran küçüğün kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkeme kararı ile mümkün olabileceği öngörülmüş bulunuyor. Doğurduğu hukuki sonuçlar açısından bu hallerden herhangi birinden dolayı reşit olmanın farkı bulunmuyor.

10.05.1958 doğumlu olan ve İmam Hatip Lisesini bitirmesini müteakip 18.06.1975 tarihinde evlenen, 22.08.1975 tarihinde Konya ili Beyşehir İlçesi … Köyünde imam-hatip olarak göreve başlayan ve 22.08.2005 tarihinde de emekliye ayrılan davacının, 18 yaşın altındaki hizmetini kazai rüşt kararı almaksızın yaptığından bahisle hizmet süresinin 18 yaş altı sürelerin çıkarılıp 9 ay eksik hesaplanarak emekli aylığı bağlandığı ve eksik emekli ikramiyesi ödendiği duruma kaşı açtığı davada Danıştay 11.Dairesi 2009/1356 Esas ve 2011/7015 sayılı kararı ile “Yasa koyucunun Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile tanınan haklardan sadece reşit olanların yararlanmasını amaçladığı gözetilmeden, evlenme tarihi itibariyle ergin olan ve ergin olduğu (evlendiği) tarihi takiben geçen hizmetlerinin  emekliliğe esas hizmet süresinde değerlendirilmesi gerektiğine, erginliği "kazai rüşt" hali dışında "evlenme" ile kazananların da Ek 21. madde hükmünden yararlanabileceğine” hükmetmiş bulunuyor.

Yaş tashihleri

5434 sayılı Kanuna tabi olanlar için 18 yaşından sonra yapılan yaş tashihleri emeklilik açısından geçersizdir. Doğum tarihlerinde ay ve gün belli olmayan görevlilerin doğum tarihi; doğduğu yılın temmuz ayının 1. günü ay yazılmış gün yazılmamış ise o ayın birinci günü esas alınır.

18 Yaşından Küçük İken Geçen Diğer Statü Süreleri

18 yaşından küçüklerin hizmet akdine tabi bir işe başlaması halinde sigorta bildirimlerinin yapılması zorunlu olduğundan 18 yaşından önce SSK sigortalısı olma olası bir durum. 19.04.1979 tarihinden önce 18 yaşından küçük olanların Bağ-Kur sigortalısı olması mümkün bulunuyordu. Oysa 18 yaşından önce Emekli Sandığı iştirakçisi olmak kazai rüşt kararı alam haricinde mümkün bulunmuyor. Peki 18 yaşından önce SSK ve Bağ-Kur sigortalılık süresi olan bir sigortalı daha sonra Emekli Sandığı iştirakçisi olursa hizmet birleştirme bakımından bu 18 yaş altı süreklerin durumu ne olacak?  

Yani memur 18 yaşından sonra memuriyete atanmış olsa bile 18 yaşından önce geçmiş SSK ve Bağ-Kur süreleri olabilir. Böylesi durumlarda 18 yaşından önce iken geçen bu süreler kadınlar için 20 yıl, erkekler için 25 yıl olarak gereken sürelerin ve 23.05.2002 tarihi itibariyle 20 ve 25 yılların dolmasına kalan süre hesabında değerlendirilir. Buna mukabil bu süreler intibak işleminde değerlendirilmez, yani emekliliğe ve kazanılmış hak aylık derecesinde değerlendirilmez.