Askere giden işçinin kıdem tazminatı ve işe dönüş hakkı
Askere giden işçi kıdem tazminatı alır mı ya da işe geri dönebilir mi? Emeklilik hakları neler? İşte askere giden işçinin haklarına ilişkin tüm bilmedikleriniz...
MEMURHABER.COM- Erkeklerin çalışma hayatında oldukça
önemli bir süreci kapsayan askerlik sürecinde yaşadıkları
sıkıntılar kariyer planlarından SGK düzenlemelerine, iş
sözleşmelerinden emekliliğe her konuda farklılıklar gösterebiliyor.
Erkeklerin hem iş hem de özel hayatında oldukça önemli bir
yer tutan askerlik sürecinde birtakım hakları da
bulunuyor.
Milliyet'ten Cem Kılıç, bugünkü yazısında askerlik görevini yapmak
üzere işinden ayrılan işçilerin haklarını masaya yatırdı. Kılıç,
çalışanın işveren ile uzlaşması halinde iş akdinin devam
edebileceğini, aksi takdirde işverenin çalışan ile bağlarını
koparmasıyla kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacağını
belirtti.
İşte o yazıdan çarpıcı satırlar:
Askerlik, erkeklerin hayatlarına yön veren, genellikle kişinin
kendisi dışında tüm ailesini de ilgilendiren ve hayat planlarını
doğrudan etkilen bir süreci ifade ediyor. Bu nedenle askerliğin
çalışma hayatına etkisi kaçınılmaz oluyor. Askerlik nedeniyle iş
sözleşmeleri kesintiye uğrayabildiğinden çoğu firma işe alımlarda
ya askerliğini yapmış kişileri ya da mümkün olduğunca
erteleyebilecek kişileri tercih ediyor.
AYRILMAK ŞART DEĞİL
Askerlik zamanı geldiğinde kişinin işvereni ile konuşması ve bundan
sonraki sürecin nasıl işleyeceğini belirlemesi gerekiyor. Çalışanın
tek taraflı olarak iş sözleşmesini sürdürme hakkı bulunmasa bile
çoğu işveren yetiştirdiği, emek verdiği bir çalışanı kaybetmek
yerine iş sözleşmesini sürdürmeyi tercih edebiliyor.
İşverenlerin çalışanın iş sözleşmesini sona erdirmemeyi tercih etmesinde çalışanın giderken kıdem tazminatını ödemek zorunda kalacak olmaları da belirleyici oluyor.
Çalışanın o işverenin işyerlerinde çalışma süresinin bir yılı
aşması halinde çalışan veya işveren iş sözleşmesini askerlik
nedeniyle feshettiğinde çalışanın kıdem tazminatı hakkı doğuyor. O
anda yüklü bir tutarı çalışanına ödemek istemeyen işveren, iş
sözleşmesini askıya almayı öneriyor, çalışan da bunu kabul ederse
iş sözleşmesi olduğu gibi devam ediyor. Burada çalışanın kabulü çok
önemli.
İŞE GERİ DÖNÜŞ HAKKI
Çalışanın işten ayrılmayı tercih etmesi halinde iş sözleşmesi
derhal sona ermiyor.
Çalışanın o işverenin yanında çalıştığı toplam süreye göre belirlenen bildirim sürelerine göre işverene işten ayrılacağını bildirmesi gerekiyor. Askerlik dönemleri önceden bilinebilen tarihler olduğundan çalışanın işverene önceden bildirimde bulunması bir zorunluluk.
İş Kanunun 31. maddesine göre, askeri bir ödev nedeniyle işinden
ayrılan işçiler, bu ödevin sona ermesinden itibaren iki ay
içerisinde eski işverenlerine başvurularsa işveren tarafından işe
alınmak zorundadırlar. Tekrar işe başlatılmanın talep edilebilmesi
ve başlatmayan işverenden tazminat istenmesinde iş sözleşmesinin
askıya alınmamış olması şarttır.
ASKERLİK BORÇLANMASI
Çalışanın iş sözleşmesi askerlik nedeniyle sona erdiğinde,
çalışmasına bağlı olan sigortalılık süresi de kesintiye uğramakta,
kişi emekliliği için gereken prim ödeme gün sayısını
kaybetmektedir. Bu engellemeye yönelik olarak 5510 sayılı kanunda
borçlanma kurumu getirilmiştir. Kişiler belirtilen askerlik
sürelerini borçlanarak o dönemin prim ödeme gün sayılarına dahil
edilmesini sağlayabilmekte.
EMEKLİLİK KURUMU
Bir diğer soru askerlik borçlanması halinde emeklilik statülerinin
bu borçlanmadan etkilenip etkilenmeyeceği. 1 Ekim 2008 öncesinde
sigortalı olan kişilerin hangi statüye göre emekli olacağı son 7
yılda prim ödediği statüye göre belirlenir. Son 7 yıl içerisinde
Emekli Sandığı ve BağKur’a prim ödemiş bir sigortalı bu sürenin
yarısından fazlasını hangi kuruma tabi olarak geçirmişse o statüden
emekli olur. Çalışanlar emekli olmadan önceki son 1.261 güne çok
dikkat etmeliler. Askerlik borçlanması ile kazanılmış günler son
1.261 günün hesabında dikkate alınmaz. Askerlik borçlanması
askerliğin yapıldığı dönemdeki sigortalılık statüsünü göre
değerlendirilir.
STATÜ DEĞİŞMEZ
Emekli olunacak sürenin hesabında son 7 yıla dikkat edilmesi ise
çalışanların emekli aylıklarını etkileyeceği için çok önemlidir.
Askerliğini emekli olmadan önce borçlanarak tabi olunan statüdeki
sürenin artırılması mümkün olmadığı için askerlik borçlanması
emekli olunacak statüye bir katkı sağlamaz.