Kıdem tazminatı nasıl alınır?

Okurumuz Deniz ERDENER soruyor: “Bünyamin bey, benim 3600 günlük çalışma sürem yaklaşık bir yıl önce doldu. Bundan yaklaşık 7 ay kadar önce SGK’dan bu günü doldurduğuma dair belgemi aldım ve iş yerine vererek istifa ettim. Daha sonra konuşarak bu istifadan vazgeçip işyerinde çalışmaya devam ettim. Şuanda ben yine bu işyerinden ayrılmak istiyorum. Daha önce almış olduğum bu belge zaman aşımına uğramış mıdır, yoksa yine ayni belgeyi kullanabilir miyim? Bir de sormak istediğim diğer bir husus, bir süre sonra başka yerde çalışmam gerekeirse ayrıldığım iş yerinin bana herhangi bir yaptırımı olur mu?”

Sayın okurumuz, kıdem tazminatı okularımızdan hakkında çokça soru gelen bir konuyu oluşturuyor. Okurlarımız hangi hallerde kıdem tazminatı alabileceklerini, istifa etmeleri halinde kıdem tazminatını haketmek için hangi şartların gerçekleşmesi gerektiğini soruyorlar.

Çalışanlarımızın tümünü ve işverenlerimizi yakından ilgilendiren bu konuyu ayrıntılı olarak açıklayalım.

Hangi Şartlarda Kıdem Tazminatı Alınır?

Kıdem tazminatı 1547 sayılı İş Kanunu uyarınca ülkemiz iş hukukunda uygulanmakta işçiye sağlanmış bir haktır.

Buna göre iş kanununa tabi olarak çalışan, başka bir deyişle hizmet akdi yada iş sözleşmesi ile bir işverenin yanında çalışanların,

1. İşveren tarafından 4857 sayılı İş Kanununda belirtilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan ve derhal fesih hakkı veren bir sebebe dayanarak yaptığı fesih dışında bir sebeple işine son verilmesi,

2. İşçi tarafından sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan halleri yada zorlayıcı sebepler dolayısıyla iş akdinin sona erdirilmesi,

Hallerinde iş akdi son bulan işçiye tanınmış bulunan bir haktır. Kıdem tazminatı işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarındadır.

İşçi Kendi İstifa Ederse Kıdem Tazminatı Alır mı?

Kıdem tazminatını alabilmek için temel bir prensip olarak işçinin kendi isteği ile istifa etmemiş olması yada kendi istifa ettiyse bile bunu derhal feshi hakkı kazandıran haklı veya geçerli bir sebebe dayandırması gerekmektedir.

Öte yandan 1475 sayılı İş Kanunu işçinin kendisinin istifa etmesi halinde dahi belirli şartlarla kıdem tazminatı alabilmesini sağlamıştır. Buna göre;

1. 506 Sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı Kanunun Geçici 81 inci maddesine göre yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları nedeniyle feshedilmesi veya,

2. Bağlı bulundukları kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla işten ayrılınması,

3. Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya,

4. Erken çalışanın muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla işten ayrılınması,

5. İşçinin ölümü sebebiyle son bulması,

Hallerinde de kıdem tazminatı ödenmesi söz konusu olmaktadır.

3600 Günü Dolduran Kıdem Tazminatı Alır

506 sayılı Kanuna baktığımızda yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli olan asgari prim ödeme gün sayısının 3600 gün olarak belirtildiği görülmektedir. Bu çerçevede hizmet günü 3600 günü dolduran sigortalılar kendi istekleri ile işten ayrılsalar dahi, başka bir deyişle istifa etseler de kıdem tazminatına hak kazanırlar.

Bu haktan faydalanmak için SGK’dan “3600 gün sayını doldurduğuna” dair “kıdem tazminatı alabilir” yazısı almak ve bu yazıyı işverene ibraz etmek gereklidir. İşçinin aylık veya toptan ödemeye hak kazanmış bulunduğunu ve kendisine aylık bağlanması veya toptan ödeme yapılması için yaşlılık sigortası bağlı bulunduğu SGK’ya veya sandığa müracaat etmiş olduğunu belgelemesi şarttır.

İşçinin ölümü halinde SGK’dan belge alma şartı aranmaz.

SGK’dan alınan bu yazı zaman aşımına uğramaz. Zira 3600 günü doldurmuş olmanız gerçeği bugün de bir yıl sonra da değişmez. Ancak okuyucumuzun sorduğu gibi durumlarda yeniden yazı almanın iş ve işlemlerin hızlanması açısından faydası bulunmaktadır.

Yeni Girdiğiniz İşte Nasıl Bir Durumla Karşılaşırsınız?

İşten 3600 günü doldurduğunuz için emekliliği beklemek amacıyla ayrılırsanız bir daha çalışamazsınız diye bir kural yoktur. İş Kanunun ruhuna baktığımızda işçinin emekliliği beklemek amacıyla ayrılması hallerinde kıdem alabileceği düzenlenmiştir. Öte yandan işçinin bir süre sonra çalışma hayatına dönmesine engel olacak bir ibare de Kanunda bulunmamaktadır.

Bu açıdan bir süre sonra tekrar çalışma hayatına ayni yada farklı bir işyerinde dönmeniz halinde dikkat etmeniz gereken tek şey kıdemini aldığınız dönemin sıfırlanacağı, başka bir deyişle sıfırdan kıdem toplamaya başlayacağınızdır.

Başka bir deyişle aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı veya ikramiye ödenmez.

Kıdem tazminatı ayrıntılı ve sıkça yargıya konu olan bir husus olduğu için iyice kavranılmasında fayda var. Bu yüzden kıdem tazminatı ile ilgili bilgi vermeye bir sonraki yazımızda devam edecek ve kıdem tazminatının ne kadar olduğu, kime ödeneceği, işverenin sorumluluğu gibi hususları ele alacağız.

---

Kıssadan Hisse

“Hedef, titremeyen bir el ister.”

---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: