Kadın çalışanın doğum izin hakları

Bursa’dan okurumuz Ayşegül Karasal soruyor: “Bünyamin bey, bir dokuma fabrikasında çalışıyorum. Geçen yıl evlendim. Kadınların hamilelik izni ne kadar onu merak ediyorum. Gazetede yeni haklar geldiğini, iznin uzadığını okudum, doğru mudur? Size sormak istedim, haklarımızı ayrıntılı anlatır mısınız? Teşekkürler.”

Sayın okurumuz, kadınların Türkiye’de iş yaşamına katılım oranları oldukça düşük; OECD ve Avrupa ortalamalarının epey altında olarak % 30’lar seviyesinde bulunuyor. Bu ise birçok neden ile birlikte iş yaşamındaki kadınlara yönelik özel uygulamalarının bilinmemesi ile alakalı.

Bu çerçevede iş yaşamında kadınların fizyolojik özelliklerinden kaynaklanan sorunların aşılması kadın işgücünün güçlendirilmesi açısından özel bir önem arzediyor.

Kadınların doğuma bağlı izin hakları son dönemde en çok sorulan sorular arasında. Kadınların İş Kanunumuza göre hamile kalmaları halinde iş yaşamında ne gibi hakları vardır ayrıntılı olarak açıklayalım.

Hamile İşçinin Doğum İzni 16 Haftadır

Kadın çalışanların hamile kalması ve doğum yapması halinde sahip oldukları haklar 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir.

Bu çerçevede kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre, başka bir deyişle dört aylık süre için çalıştırılmamaları esastır. Bu süre tek bebeğe hamile kalınması halinde geçerli olan süredir.

Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Başka bir deyişler ikiz yada daha fazla bebeği olacak olan hamile kadın işçi toplamda dört buçuk ay izin alabilecektir.

Bu izin süreleri kadınlara tanınan bir haktır, çalışma yasağı olan zamanlar değildir. Kadın işçinin sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilmesi mümkündür.

Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Yani toplam izin süresi değişmez, doğum sonrasına kayar.

Erken Doğum Gerçekleşirse Ne Olur?

Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.

İş Kanunumuz bu süreleri asgari süreler olarak belirlemiş, sınırlamamıştır. Dört aylık (çoğul gebelikte 4 buçuk aylık) süreler işçinin sağlık durumuna ve işin özelliğine göre doğumdan önce ve sonra gerekirse artırılabilir. Bu süreler hekim raporu ile belirtilir.

Hamilelik Süresince Kadın İşçi Ağır İşlerde Çalıştırılmaz

Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için işveren tarafından muayene izni verilmek zorundadır. Bu izin süresi ücretli izindir, kadın işçi iş saatlerinde doktor kontrolüne gitti diye ücretinden kesinti yapılmaz.

Hekim raporu ile gerekli görüldüğü takdirde, hamile kadın işçi sağlığına uygun daha hafif işlerde çalıştırılır. Bu halde işçinin ücretinde bir indirim yapılmaz.

Doğumdan Sonra Ücretsiz İzin Hakkı Var

Belirttiğimiz dört aylık (çoğul gebelikte 4 buçuk aylık) sürelerin bitiminden itibaren isteği halinde kadın işçiye, 6 aya kadar ücretsiz izin verilir.

İş Kanunumuz altı aya kadar olan ücretsiz izin sürecini çocuğuna bakmak isteyen kadın işçinin çocuğu ile ilgililenmesi amacıyla tanımıştır. Kadın işçi 6 ay izni birlikte almak zorunda değildir, istediği kadar gün izin alabilir.

Altı aylık ücretsiz izin süresi, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. Başka bir deyişle kadın işçinin birikmiş yıllık izin hakkı varsa onu da çocuğunu bakmak için kullanması, akabinde işine dönmesi mümkündür.

Süt İzni Ne Kadardır?

İş Kanunumuz kadın işçilere emzirdikleri dönem boyunca ayrıca süt (emzirme) izni de vermiştir.

Buna göre kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu bebeğin bir yaşına gelmesine kadar verilen bir izindir.

Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

Kadın Çalışanların Doğum İzni 24 Haftaya Çıkacak mı?

Kamuoyuna son zamanlarda yansıyan bir takım haberler kadın çalışanların doğum izninin 24 haftaya başka bir deyişle altı aya çıkartılması için düzenlemeler olabileceğini ifade ediyor.

Ancak burada en temel problem kadınların altı aya çıkartılabilecek doğum izni ve sonrasında altı aylık ücretsiz izinleri hesaba katılınca toplamda bir yıl gibi bir süre iş yaşamından uzak kalacak olmaları olarak ortaya çıkıyor. Bu süre içerisinde iş pratiklerinden kopacak olan kadınların tekrardan iş hayatına adapte olabilmeleri özel düzenlemeleri gerektiriyor.

Bu ise kadınların istihdamını arttırmaya çalışan ülkemiz ekonomisi açısından üzerinden düşünülmesi gereken bir boyut içeriyor. Zira mevcut düzenlemede dahi doğum öncesinde iş yaşamına dahil olan kadınların doğum sonrasında tekrar çalışma yaşamına dönmemeleri sık görülen bir durum.

Her halükarda yasal olarak şuan bir düzenleme yapılmış durumda değil. Yasal olarak kadın işçilerin halen dört aylık (çoğul gebelikte 4 buçuk aylık) doğum izni, bu süre sonrasında ise altı aya kadar ücretsiz izinleri var.

---

Kıssadan Hisse

“İnsanlara akıllarının yeteceği kadar söyleyin, kendi anladığınız kadar değil.”

— Mevlana

---

Sorularınız için:

Emeklilik tarihini hesaplatmak isteyen okurlarımızın T.C. kimlik numarası, SSK sigorta sicil numarası, Bağ-Kur numarası, ay-gün-yıl olarak doğum tarihi, askerlik yaptığı ve terhis olduğu tarihleri, askerlik süresini, er olarak yada yedek subay olarak yaptığını, ilk işe giriş tarihi (ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlanılan tarih), hizmet dökümü, doğum borçlanması için çocukların doğum tarihlerini, özürlü ise özürlülük rapor oranını, vergi indirimi yazısı alıp almadığı bilgilerinin tümünü eksiksiz göndermeleri gerekmektedir. Tarihlerin ay, yıl ve gün şeklinde gönderilmesi gerekir.

Yazarın tüm yazıları için: