BIST 8.768
DOLAR 32,34
EURO 35,12
ALTIN 2.238,85
YAZARLAR

İşverenler için bireysel emeklilik BES rehberi

Adana’dan okurumuz Erkin Temizkan soruyor: “Bünyamin bey, şirketimizde elliye yakın çalışanımız var. Otomatik bireysel emeklilik sistemine geçince neler yapmamız lazım?

ADANA’dan okurumuz Erkin Temizkan soruyor: “Bünyamin bey, şirketimizde elliye yakın çalışanımız var. Otomatik bireysel emeklilik sistemine geçince neler yapmamız lazım? Bizim İK servisinin başına kalacak bu iş? Yapılması gereken işler neler? Tek tek tüm çalışanlara dosya mı oluşturacağız? Bireysel emeklilik şirketlerinin parasını biz mi toplayacağız? Nasıl aktaracağız? Ayrıntılı anlatırsanız seviniriz, kafamız çok karıştı…”

Sayın okurum, halk arasında bilinen ismiyle Zorunlu Bireysel Emeklilik (BES) bu yılbaşında başlayacak…

Zorunlu diye bilinse de aslında sistemde kalmak zorunlu değil, isterseniz çıkabiliyorsunuz.

Yalnızca giriş zorunlu. Buna “otomatik” kayıt sistemi diyoruz.

Memur olsun, sözleşmeli kamu görevlisi olsun, bir işverenlerin yanında çalışanlar (yani eski tabirle SSK’lılar) olsun hepsi BES’e otomatik katılmak zorunda!

Tek şart var: 45 yaşını doldurup 46 yaşından henüz gün almamış olmak…

Bağ-Kur’lara (serbest çalışanlara) ise zorunluluk gelmedi… Yani şirket ortağı ve esnaflar otomatik olarak BES’e girmeyecek…

İŞVERENLERİN KAFASI KARIŞIK!

Burada en çok kafası karışanlar işverenler!

Yeni sisteme girişi nasıl yapacaklar, primler nasıl kesilecek, ne zaman ve nereye ödeyecekler, nasıl evraklar gerekiyor, işveren ücreti ödeyemezse ne olur? Tüm bunlar işverenlere göre bir muamma…

Muamma zira kimse yeni sistemin nasıl uygulanacağını pek bilmiyor…

Gerçekten de yeni BES sistemi işyerlerinin insan kaynakları (İK) birimlerine ve kamu kuruluşlarının personel servislerine epey bir iş yükü getiriyor…

İşverenler yeni otomatik BES sisteminde ne yapmalı, hangi evrakları doldurmalı, çalışanlardan nasıl imza alınacak, paralar nasıl ödenecek, hangi cezai riskler var?

İşverenler ve İK çalışanları için adım adım, tane tane anlatalım…

HERKESE TEK TEK SÖZLEŞME İMZALATACAKSINIZ!

Yeni BES sisteminde işverenlerin ilk işi sözleşmeyi imzalatmak!

Hem mevcut çalışanlar hem de yeni işe alacaklarınız için durum böyle…

45’i doldurmamış mevcut çalışanlarınızı tek tek IK birimine çağırıp onlara bireysel emeklilik sözleşmesini imzalatmanız gerekiyor…

Peki, hangi bireysel emeklilik sözleşmesi? Buna siz karar vereceksiniz. İşverenin seçtiği şirket veya şirketlerden bireysel emeklilik sözleşmelerini alacaksınız, çalışanlara imzalatacaksınız.

Onun için Hazine Müsteşarlığınca ilan edilecek şirketlerin müşteri temsilcilerini önceden işyerinize çağırıp sıkı pazarlık yapın. Hem uyumlu çalışabileceğiniz, hem de çalışanlarınızın lehine hükümleri olan sözleşmeleri seçin ki çalışanlarınız da memnun kalsın.

İpucu verelim: Fon işletim gideri kesintisi en düşük olan şirketi seçin!

Dediğimiz gibi hangi şirketlerden teklif alabileceğiniz ilan edilecek, henüz edilmedi…

YA ÇALIŞIYORUM İSTEMİYORUM DERSE?

Burada akla gelen şu: Ya çalışanınız ben bunu imzalamam derse?

Şimdi yeni sisteme katılım zorunlu. Daha doğrusu zaten otomatik olarak katılıyor çalışan…

Yani imzalamak zorunda!

Yani otomatik katılım zorunlu olduğundan çalışan mutlaka bir kez katılacak. Zira tüm çalışanlar kanun hükmü gereğince otomatik olarak emeklilik planına dâhil ediliyorlar.

Ama… Bu işin bir de aması var…

Çalışan istemiyorum derse sözleşmeye imza attığı anda ondan bir de cayma dilekçesi alacaksınız.

Yani hem sözleşmeye imza atacak katılacak, hem de ayni anda size cayma dilekçesi verecek…

AYDAN AYA KESİNTİ OLACAK

Cayma hakkını kullanan çalışanın en az bir ay bireysel emeklilik primi kesilecek. Zira otomatik olarak kayıt oldu…

Ne kadar maaşı kesiliyor? Yüzde üç oranında…

SGK’ya bildirdiğiniz brüt tutarın yüzde 3’ü kesiliyor…

Ama bu bir aylık kesinti çalışana on gün içinde emeklilik şirketince iade edilecek…

Yok, eğer cayma hakkını kullanmaz ise aydan aya maaşından kesinti yapılmaya devam edilecek…

Şunu belirtelim, ilk sözleşme imza aşamasında çalışan, otomatik katılıma ilişkin emeklilik sözleşmesinde belirlenen tutardan daha yüksek bir tutarda kesinti yapılmasını işverenden talep edebiliyor. Bunu isterse onun için de dilekçe alacaksınız.

İKİ AYLIK SÜRE VAR!

Diyelim ki çalışanınız sözleşmeye imza attığı anda caymadı ama sonradan arkadaşları ile konuştu, fikrini değiştirdi, caymaya karar verdi.

Yine sizin İK servisine gelecek ve cayma dilekçesi verecek.

Burada iki aylık anahtar bir süre var…

Çalışan, emeklilik planına dâhil olduğunun kendisine bildirildiği tarihi müteakip iki ay içinde sözleşmeden cayma hakkına sahip…

Cayma hâlinde, ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte on iş günü içinde çalışana iade edilecek.

ÖDEMEYE ARA VEREBİLİR...

Diyelim ki çalışanınız iki ay içinde BES’ten cayma hakkını kullanmadı…

Artık cayma hakkı yok. Ama tabii ki isterse emeklilik sözleşmesinden ayrılabilir.

Yani iki ayı kaçırırsa zorunlu olarak kalmak zorunda DEĞİL! Sonuçta bu bir özel hukuk sözleşmesi ve tarafların çekilme hakkı var…

Keza, BES sisteminden çıkmayan çalışanın belirlenecek hallerde katkı payı ödemesine ara verme hakkı da var. Ara vermek şu demek: Belirli aylar boyunca maaşınızdan kesinti yapılmıyor…

Ara verme dilekçesini de İK ve personel servisleri alacak…

Görüldüğü gibi İK servislerinin işi epey zor…

DEVLET KATKILARI GERİ ALINIR!

Altını çizelim cayma hakkını kullanan devlet katkılarını alamayacak:

Normalde çalışanınız imzalattığınız BES sözleşmesinden iki ay içerisinde caymaz ise devlet bir kereliğine 1000 TL ilave para yatırıyor çalışanın BES hesabına. Bu her ay ödeyeceğiniz primin yüzde 25’i kadar Devletin ödediği katkıdan ayrı, ilave bir katkı!

Bu para nakit verilmiyor, BES hesabına yatırılıyor.

Çalışan cayarsa devlet katkısı geri alınacak…

Keza, bu yeni sistemde caymayan çalışanlar emeklilik aşamasında da avantajlı…

Emeklilik hakkının kullanılması hâlinde, hesabında bulunan birikimi en az on yıllık, yıllık gelir sigortası sözleşmesi kapsamında almayı tercih eden çalışana, birikiminin yüzde beşi karşılığı ek Devlet katkısı ödemesi yapılacak.

Tüm bu avantajlar çalışan cayma hakkını kullanırsa yanıyor…

YENİ BİRİNİ İŞE ALIRKEN...

Bu söylediklerimiz mevcut çalışanlarınız için. Peki, yeni birini işe alırken ne yapmalısınız?

Yeni birini işe alırken iki durum var:

Eğer işe aldığınız kişi zaten daha önce bir işyerinde BES sözleşmesi imzalamış ise o BES şirketi ile sizinki ayni ise çalışan devam edecek ödemeye…

Eğer sizin şirket farklı ise çalışanın birikimi ve sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi yeni işyerindeki emeklilik sözleşmesine aktarılacak. Yani ona yeni bir sözleşme imzalatacaksınız…

Ama çalışan isterse önceki sözleşmesine katkı payı ödemeye devam edebilir. Yani tercih çalışanın… Bunu da işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar BES şirketine bildirmek zorunda…

MAAŞLARDAN KESİNTİSİ YAPACAKSINIZ!

İşin en önemli kısmı para kısmı:

İşveren olarak çalışanlarınızın maaşlarından her ay yüzde 3 kesinti yapacaksınız ve bunu BES şirketine en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü yatıracaksınız.

Burada siz aracısınız, aynen SGK’ya ödediğiniz primler gibi düşünün…

Özellikle belirtelim: Çalışan katkı payı, işverenin iflası veya haciz uygulanmasında dahi işçi alacağı niteliğinde imtiyazlı alacaklar…

Diyelim ki çalışanınız sözleşmeye imza attığı anda caymadı ama sonradan arkadaşları ile konuştu, fikrini değiştirdi, caymaya karar verdi. Yine sizin İK servisine gelecek ve cayma dilekçesi verecek.

Eğer yüzde 3’lük katkı payını şirketi şirkete aktarmazsanız veya geç aktarırsanız BES şirketi sizden (yani işverenden) birikimde oluşan parasal kayıpları isteyebilir…

Keza çalışan başına 100 TL idari para cezası alabilirsiniz Çalışma Bakanlığından…

SONRA CEZA ÇIKAR, AMAN DİKKAT!

Buradaki bir sorun da şu:

İşveren olarak çalışanlarınızın maaşlarından her ay yüzde 3 kesinti yapacaksınız ve bunu BES şirketine en geç çalışanın ücretinin ödeme gününü takip eden iş günü yatıracaksınız.

Altını çiziyorum: Ödeme günü takip eden iş günü…

Sorun şu ki bir ücreti muhasebeleştirmek için ödeme şartı yok. Bordro için tahakkuk ettirmek yeterli bilindiği üzere. Yani aylardır çalışanınız ücret ödeyemiyor olsanız da aydan aya tahakkuk ettirip bordrolaştırıyorsunuz.

BES primlerini aktarırken ise ödeme tarihi önemli… Yani ödeme tarihiniz (bankadan ödüyorsanız havale tarihi, elden ödüyorsanız makbuz tediye tarihi) önemli!

SİGORTA PRİMİNE DAHİL EDİLİR Mİ?

Bordroda gösterilen tutarlar SGK’ya bildirilirken SPEK tutarına dâhil edilecek, aman bunu unutmayın!

Zira her ne kadar 5510 sayılı Kanunun 79 uncu maddesi gereğince işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30’unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmuyorsa da burada durum farklı!

Zira bu sistemde BES primleri “işverenlerce ödenmiyor”, çalışanın kendisi ödüyor… Yani çalışanın kendi parasından otomatik kesinti yapılıyor.

Bu nedenle brüt tutar üzerinden yüzde 3 olarak hesaplanacak BES primlerini mutlaka SGK’ya bildirin, yoksa ağır SGK cezaları ile karşılaşırsınız…

İŞ YERİNİZE MÜFETTİŞ GELEBİLİR

Yeni sistemi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı denetleyecek.

İş Müfettişleri mi yoksa SGK’nın müfettiş ve denetmenleri mi denetleyecek göreceğiz…

Ama işin sırrı şu ki burada belirttiğimiz işveren yükümlülüklerine uymazsanız her bir ihlal için 100 TL ceza uygulanacak adınıza…

Yani İK servisleri ve personel servisleri burada söylediklerimizi aynen yapmaz ise başları çok ağrabilir, ağır cezalar çıkabilir…

1 OCAK 2017'DE BAŞLIYOR

Yeni sistem 1 Ocak 2017’de başlıyor.

Yani henüz başlamadı…

Tüm bu söylediklerimizin ayrıntıları ile ilgili Hazine Müsteşarlığı yönetmelik, tebliğ veya genelge çıkartacak… O yayımlandığı zaman daha ayrıntılı olarak bu köşeden anlatacağız…

Ama bu yazımızda belirttiğimiz hususlara işyerlerinin muhasebeci mali müşavirlerinin, hem İK servislerinin hem de personel servislerinin özel önem göstermesi gerekiyor…

Zira yeni BES sistemi İK servislerinin işlerini arttıracak. Dahası yüksek para cezaları alabilmenize neden olabilecek…

Aman dikkat edin diyelim…

---

Kıssadan Hisse

“Risk alacak kadar cesareti olmayan kimse bu hayatta hiçbir başarı elde edemez.”

— Muhammed Ali

---

Sorularınız için:

www.twitter.com/bunyaminesen

www.facebook.com/bunyaminesen.yazilar

Yazarın önceki yazıları için:

Yazarın yazı arşivi için:

Bu yazının tüm hakları Memurhaber.com'a aittir. "www." biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.

Yorumlar