Deneme süresinde SGK’lı olmak mecburi
Yeni işe alınanların işe girdikleri zaman deneme sürecinde sigortalarının yapılması zorunlu.
ARTVİN’den okurumuz Salih Elgür soruyor: “Bünyamin bey, geçen ay işe girdim ama patron beni daha sigortalı yapmadı. Sigortamı internetten göremiyorum. Kırk gündür çalışıyorum. Patrona sordum, deneme süresindesin dedi. Sigortamın yapılması gerekmiyor mu?”
Sayın okurum, daha baştan şunu söyleyelim, kanuna aykırı bir şekilde sigortasız çalıştırılıyorsunuz şuanda.
Ülkemiz iş mevzuatına göre deneme süreli iş sözleşmesi hakkı var. Ama bu hak ne yazık ki bazı işverenler tarafından sigortasız çalıştırmak için bahane yapılıyor…
Deneme süresi nedir, deneme süreli iş sözleşmesi nasıl olur, deneme süresinde sigorta ne zaman başlar, hangi haklara sahipsiniz?
Ayrıntılı olarak açıklayalım…
DENEME SÜRESİ NEDİR?
Deneme süresi adı üstünde hem işçinin hem de işverenin birbirini denemesi için getirilmiş bir düzenleme.
Deneme süresi 4857 sayılı İş Kanununa göre uygulanıyor…
Buna göre iş sözleşmeleri belirli veya belirsiz süreli, başka bir deyişle bir süre için yada süresiz olarak, yapılabiliyor.
Bu sözleşmeler çalışma biçimleri bakımından tam süreli veya kısmî süreli yahut deneme süreli ya da diğer türde oluşturulabiliyor.
İşe başlarken işçi ve işverene anlaşarak yapacakları iş sözleşmesine bir deneme süresi koyabiliyor. Bu süre içerisinde işçinin işyerine alışıp alışamadığı ve yeterliliği gözetleniyor; işçinin de o işverenin yanında çalışmak isteyip istemediğini değerlendirmesi sağlanıyor.
İKİ AYI GEÇMESİ YASAK!
Kanuna göre deneme süresi en fazla iki ay olabiliyor, bundan sonrası yasak.
Bunun tek istisnası var: Toplu iş sözleşmesi yapılan yerlerde toplu sözleşme hükümleri arasına konulursa deneme süresi dört (4) aya kadar uzatılabiliyor. Ancak toplu sözleşme hükmü olsa bile dört aydan fazla olması mümkün değil.
Deneme süresi olması bu sürede işçinin hiçbir hakkı yok demek değil!
Aksine, işçinin deneme süresi içerisinde çalıştığı günler için ücreti ve tüm diğer hakları bihakkın verilmek zorunda.
Deneme süresi sonunda işçi çalışmaya devam ederse kıdem tazminatının başlangıcı ilk çalışmaya başladığı günden başlıyor. Yani deneme süresinde işçinin kıdemi de kesinlikle işliyor.
Ayrıca deneme süresi yıllık izin hakkının hak edilip edilmediğinin hesabından da dikkate alınıyor. İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilmek zorunda.
NEDEN BÖYLE BİR DÜZENLEME VAR?
Deneme süresi uygulaması aslında gayet mantıklı ve doğru uygulanırsa yararlı bir düzenleme.
Deneme süresi içerisinde İş Kanunu gereğince ihbar bildirimine ve tazminatına gerek olmadan işten ayrılmak veya işçiyi çıkartmak mümkün.
Yani, deneme süresi içerisinde sen yoluna ben yoluma deyip ayrılmak mümkün…
Özü itibariyle deneme süresi hem işverene hem de işçiye yarayan bir düzenleme, zira işçiyi de işvereni de hak sahibi kılıyor.
Düzgün uygulanırsa, iş barışını güçlendiren, iş yaşamında mutsuz evlilikleri daha başlamadan sona erdirerek mutlu çalışan-mutlu işveren eşleşmesini sağlayan bir ilke…
Ama dedik ya, düzgün uygulanırsa…
SİGORTALI OLMAK ZORUNLU
Deneme süresinde çalışanların sigortalı olmadığına sıkça rastlıyoruz…
İşverenleri “hele seni bir deneyeyim, ona göre sigortalı olup olmayacağını karar vereceğim” diyor…
İşte zurnanın zırt dediği yer de burası!..
Hilenin uygulandığı, çalışanların kandırıldığı yer burası!
İş hukukunda iki aya kadar bir deneme süresi olsa da sosyal güvenlikte deneme süresi diye bir şey yok.
Bir gün hatta bir saat çalışan kişinin bile sigortası o aya ait Aylık Prim ve Hizmet Belgesi’nde işverence SGK’ya aynen bildirilmeli.
Dahası sigortalılar en geç çalışmaya başlamadan bir gün önce sigortalı işe giriş bildirgesi ile e-sigorta sistemi üzerinden SGK’ya bildirilmiş olmalı.
Zaten artık bir sigortalıyı internetten bildirmek çok kolay, otuz saniyenizi almıyor…
İŞVERENE PARA CEZASI VAR
Peki, bir çalışanı deneme süresinde iki ay boyunca sigortalı yapmamanın işverene cezası ne kadar?
İşe giriş bildirgesini zamanında vermemenin cezası sigortalı başına 1647 TL.
Yok işyerine denetmen/müfettiş gelir de sizi tespit ederse bu defa işverene 3294 TL yani katlama ceza uygulanıyor…
Son beş yılda yine sigortasız çalıştırılmışsa bu defa ceza tam beş katı oluyor 8235 TL oluyor…
Yani deneme süresinde sigortasız çalıştıran işverene ağır cezalar var.
Tüm işverenlere hatırlatalım: Aman siz siz olun, deneme süresinde işçiyi sigortalı yapmayı ihmal etmeyin. Yoksa canınız yanar…
---
Kıssadan Hisse
“Yapana kadar imkânsız görünür, bu hep böyledir.”
— Nelson Mandela
---
Sorularınız:
Yazarın tüm yazıları için:
Bu yazının tüm hakları Memurhaber.com'a aittir. "www." biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.